Za miedzą: Žacléř

Turnov zwany przez niektórych sercem Czeskiego Raju, zobaczyliśmy tylko pobieżnie. Mogliśmy zapoznać się bliżej przynajmniej z Muzeum Czeskiego Raju, byłby to dobry wstęp do zwiedzania regionu, ale cóż... Całkowicie odpuściliśmy turnowskie kościoły (no, może poza jednym, ale akurat nie tym najcenniejszym, gdyż on znajduje się poza centtum miasta) i synagogę (z 1719 r.). Żydowski kirkut (nagrobki nawet z XVII w.) udało nam się "zobaczyć" jedynie dzięki temu, że położony jest tuż pod ślimakiem szosy, z której zjeżdżaliśmy do centrum Turnova, no ale fotki już nie zdążyłam zrobić.



Rynek to náměstí Českého ráje. Rynek może brzydki nie jest , ale pięknem nie powala na kolana. Przecięty jest dość ruchliwą jezdnią, uroku nie dodaje także ciasny parking (płatny oczywiście) po stronie ratuszowej. My jednakże stanęliśmy właśnie tam, gdyż przeznaczyliśmy tylko godzinkę na zwiedzanie i wypicie kawki, więc nie chciało mam się krążyć po uliczkach w poszukiwaniu bezpłatnego postoju.



Ratusz zbudowano w latach 1526-1527, ale rzecz jasna jego współczesny wygląd to efekt przebudów, zwłaszcza renesansowej w 1620 r. oraz neorenesanowej w 1894 r. Podczas tej ostatniej została dobudowana wieża ozdobiona herbem miasta.





Po przeciwległej stronie rynku uwagę zwraca neorenesanoswy budynek banku, zbudowany w 1906 r. w miejscu dawnego domu U Zlatého orla. Przed bankiem znajduje się fontanna z kolumną maryjną. Jest to replika fontanny z 2 poł. XVIII wieku, usuniętej z rynku w czasach komunistycznych. Odrestaurowaną kolumnę (ale niższą o 1,5 m) ustawiono na rynku w 1998 roku. Na szczycie znajduje się pozłacana figura NMP (1847-1848), która przez "zakazany" okres czasu znalazła schronienie w kościele św. Mikołaja.

dangol napisał(a):Żydowski kirkut (nagrobki nawet z XVII w.) udało nam się "zobaczyć" jedynie dzięki temu, że położony jest tuż pod ślimakiem szosy, z której zjeżdżaliśmy do centrum Turnova, no ale fotki już nie zdążyłam zrobić.

Z uwagi na te nagrobki, chcieliśmy do niego zajrzeć, ale jak zobaczyliśmy to położenie na nasypie pod mostem, to sobie darowaliśmy.

Pozdrawiam,
Wojtek

W górnej części rynku mieści się barokowy kościół św. Franciszka z Asyżu, dawna świątynia klasztoru franciszkanów zbudowana w latach 1651-1657 na zlecenie Maxymiliana Valdštejna, w miejscu po domach, które spłonęły w 1634 roku. Kościół był wielokorotnie odbudowywany po pożarach miasta, obecny wygląd pochodzi z przebudowy w latach 1822-1845. Stojący obok budynek klasztorny (początek XVIII w.) został przebudowany w 1995 roku, obecnie należy do poczty.







Fasadę kościoła zdobi portal z kamiennym herbem rodu Valdštejnów, a w niszy nad nim znajduje się figura św. Franciszka z Asyżu.





Wewnątrz zobaczyć można (nam się to udało wyłącznie przez kratę) barokowe wyposażenie z XVIII wieku. W głównym ołtarzu znajduje się obraz Narodzenie Chrystusa (1710 r.) oraz figury św. Barbary i św. Katarzyny.





Jeszcze kilka fotek z náměstí Českého ráje:







Panoramiczny obraz (tyle, że nie mój) turnowskiego rynku można oglądnąć np. TUTAJ.

Z náměstí Českého ráje blisko jest na Mariánské náměstí, przy którym wznosi się olbrzymi neogotycki kościół Narodzenia NMP, tam jednak nie poszliśmy.
Obraliśmy kierunek przeciwny, tj. ulicę Skálovą rozpoczynającą się w narożniku w pobliżu kościoła św. Franciszka.



Ulica ta jest dość długa, my przeszliśmy jedynie jej kawalątek czyli do domu Pod Złotym Bażantem mieszczącego Muzeum Czeskiego Raju.
W sumieto do muzeum wejść mogliśmy... Wstąpić jednak tylko po to, żeby biegim oblecieć wystawy nie zagłębiając się w ich treść? O wiele przyjemniej posiedzieć przy kawce lub piwku w ogródku muzealnej restauracji.
Wybrałam lokalny złoty napój że z browaru Svijany.







W muzealnym ogrodzie stoi Kamenářský dům, a właściwie postawiona tu trzy lata temu replika zrębowego domu, który jeszcze w 1973 roku stał na rogu Havlíčkova náměstí i ulicy 28. října.
Można w nim oglądnąć wystawę dotyczącą obróbki kamieni i produkcji biżuterii, przybliża jąca turystom to, dzięki czemu Turnov zyskał sławę miasta kamieni szlachetnych. Nawet dziś w okolicach miasta można ponoć znaleźć granaty, co nie zmienia faktu, że w Turnovie szlifowano przede wszystkim granaty wydobywane w dużych ilościach w okolicach Litoměřic.





Przy ulicy tuż obok bramy wejściwej znajduje się fontanna z barokowymi figurami świętych (1761 r.) ze św. Wacławem pośrodku.





Naprzeciw fontanny znajduje się sympatycznie wyglądający domek z restauracyjką, ale ileż można biesiadować?

Uliczką Dékanską zeszliśmy do kościoła św. Mikołaja, najstarszej świątyni starówki Turnova.



Pierwotnie gotycki kościół zbudowano w połowie XIV wieku , przebudowany w 1538 roku w stylu renesansowym po pożarze miasta 1538, a potem po kolejnym pożarze odbudowano w stylu barokowym (1707-1722). Imponująca wieża z grubymi murami była kiedyś częścią miejskich fortyfikacji, a przyległa barokowa plebania powstała w wyniku przebudowy pierwotnej szkoły z 1708 roku.
Kościół był zamknięty, więc pomimo szczerych chęci, zaglądnąć do jego wnętrza nie udało nam się...







Uliczką Jiráskovą powróciliśmy do aut.







Opuściliśmy (w sumie bez żalu) Turnov, udając się w kierunku Sobotki.



Może Wojtek po znajomości wrzuci coś jeszcze z Turnova ze swojej "czerwcówki" ?

Boczne drogi nie wszędzie miały dobre oznaczenia, więc troszkę nam się pomerdało i zrobiliśmy sobie dodatkową krajoznawczą przejażdżkę przez rajskie zadupia .



Zabłądzenie jednak nam nie groziło i wkrótce zatrzymaliśmy się w zaplanowanym pośrednim punkcie naszej trasy.



Potężny zamek pojawił się przed nami wręcz niespodzianie. Z daleka go nie widać, ukryty jest w leśnej dolinie.

Fotka z netu:

Zaparkowaliśmy auta (60 Kč) i ruszyliśmy wokół zamku Kost (Kość), powszechnie uznawanego za jeden z ciekawszych średniowiecznych czeskich zamczysk. Pomimo wielokrotnej przebudowy, wciąż bowiem wygląda jak przed wiekami.







W skałkach w pobliżu wejścia na teren zamku znajduje się skalne mieszkanie zwane "U slepé Barky", w którym na przełomie XIX i XX wieku żyły dwie wdowy, gdyż były zbyt biedne, aby mieszkać gdzie indziej. Ponoć mieszkanie to przygotował tu kiedyś dla siebie i dla swej lubej jakiś biedny pastuszek, ale gdy prace zakończył, zmarł z wyczerpania zanim zdążył się ożenić i tam zamieszkać...
Może ktoś z Was, będąc kiedyś w pobliżu, odnajdzie to miejsce? My nie próbowaliśmy...

Fotka z netu:

Kamienny zamek Kost został zbudowany około 1350 roku przez Beneša z Vartemberka, właściciela pobliskiej Sobotki. Benesz w późniejszych dokumentach często występuje jako Benesius di Costi.
Nazwa zamku - Kość - miała oddać jego wyjątkowość w czasach, gdy większość zamków (zwłaszcza nie tych królewskich, lecz należących do lokalnych panów) była jeszcze zbudowana z drewna. Ród Vartemberków był wówczas bardzo bogaty, a synowie Beneša piastowali wysokie stanowiska na królewskim dworze i rozbudowywali swą reprezentacyjną siedzibę.
Synowie Beneša nie mieli męskich potomków, toteż w 1398 roku zamek stał się własnością Jana z Kunštátu i Poděbrad, męża Benešowej wnuczki Eliški. Ich córka Škonka w 1414 wniosła Kost jako wiano mężowi Mikulášowi Zajíce z Házmburka, zagorzalemu katolikowi i zwolennikowi przyznania czeskiego tronu cesarzowi Zygmuntowi Luksemburskiemu (w nagrodę został później najwyższym sędzią) .
W czasie wojen husyckich w okolicy siedziby mieli zarówno husyci, jak i katolicy, ale nie dochodziło do większych zatargów. Istenieje co prawda legenda o tym, jak Jan Žižka bezskutecznie oblegał Kost, ale nie ma to potwierdzenia w źródłach, że próba zdobycia zamku w ogóle miała miejsce. O legendzie warto jednak wspomnieć, gdyż włąśnie w niej pojawia się powód, dla którego zamek nazwano tak a nie inaczej. Otóż nieprzyzwyczajony do porażek Žižka zmuszony był do rezygnacji ze zdobycia zamku, wówczas rozgoryczony miał ponoć powiedzieć, że "Zamek jest twardy jak kość, a kości zostawiam psom!"





Zajícowie byli właścicielami zamku do 1497, wówczas sprzedali Kost Janowi z Šelmberka ( kanclerzowi królewskiemu Władysława Jagiellończyka), który zaczął modernizować zamek. W tym czasie powstał pałac z kwadratową wieżą ozdobioną herbem Šelmberków. Jan był katolikiem, ale jego żona Johanka z Krajku (wsponinałam o jej gdy zwiedzaiśmy Hrubý Rohozec ) należała do zgromadzenia braci czeskich.
Syn Jana - Jindřich ze Šelmberka w 1542 roku sprzedał zamek panom z Bibrštejna, którzy w 1545 roku dokonali kolejnej przebudowy Kostu. Powstał wówczas nowy renesansowy pałac mieszkalny (ozdobiony herbem rodziny) z widokiem na dolinę Plakánek, połączony ze starym pałacem przejściem ponad bramą.



W 1551 roku, poprzez małżeństwo Anny z Bibrštejna z Krzysztofem Popelem z Lobkovic, Kost stał się własnością rodziny Lobkovic. Lobkowiczowie dokonali kolejnej przebudowy zamku. Powstała wówczas m.in. nowa brama w kierunku Turnova (zachowała się do dziś) oraz druga od strony Białego Stawu (zburzona w poł. XIX w. ) i zabudowania gospodarcze. W 1575 powstał także nowy podłużny budynek administracyjny, który (a także nowy browar i pałac Bibrštejnów) ozdobiono sgraffito.







Lobkoviczowie władali zamkiem do 1637, wówczas zamek (mocno zniszczony podczas pożaru w 1635 r.) kupił Heřman Černín z Chudenic, ambasador cesarski. Kost jednak nie został odbudowany i powoli niszczał. W latach 1689-1690 zawaliła się spora jego część, a resztę uzywano jako spichlerz.
Černínowie byli właścicielami zamku do 1738, ale musieli sprzedać Kost, sby spłacić długi. Zamek nabyła rodzina Netolických z Eisenberka, a w 1879 roku właścielami została boczna linia tej rodziny Flaminowie dal Borgo-Netoliccy, za ich czasów miała miejsce neogotycka przebudowa Kostu.
Zamek ten był długo uważany za ważny obiekt strategiczny - na tyle ważny, że w roku 1866 pruski wywiad sporządził zdjęcia zamku, które obecnie są najprawdopodobniej najstarszymi zdjęciami czeskiego zamku jakie istnieją!
W wyniku małżeństwa Anny Marii dal Borgo Netolickiej z Norbertem Kinsky, Kost stał się własnością rodziny Kinský, która mieszkała tu do 1945 roku. Zamek przeszedł na własność państwa, ale w 1993 roku zwrócono majątek rodzinie Kinských , dziś właścicielem jest Giovanni Kinský dal Borgo, syn ostatniej przedwojennej właścicielki.

Pomimo licznych przeróbek, zachowała się pierwotna sylwetka zamku z potężną Białą Wieżą i mniejszą walcowatą wieżą Lidomorką. Podstawą Białej Wieży jest nieregularny czworokąt, co ponoć pozwala z jednego miejsca dostrzec jednocześnie wszystkie jego cztery rogi. Widocznie nie jestem aż tak spostrzegawcza...



W planie miałam zwiedzenie jakiejś części zamkowych wnętrz. Do wyboru są dwie trasy - każda za około 100 Kč, jeśli obie razem, to oczywiście jest jakiś rabat, za możliwośc fotografowania wnętrz dodatkowo 100 Kč. Szczegóły co w ramach każdej z nich można zobaczyć, podane są na netowej stronie zamku. Zwiedza się z przewodnikiem, więc trzeba się dostosować z godzinami wejścia. Nam widocznie nie było dane zwiedzanie, gdyż spóźniliśmy się troszkę na wejście, które byłoby odpowiednie czasowo - ba, żebyśmy wiedzieli o tym wcześniej! Oczekiwanie na kolejne już nam nie pasowało, gdyż byliśmy umówieni z gospodarzami naszego noclegowego lokum, że pojawimy się u nich przed godziną 16-tą.









Przez moment mieliśmy nadzieję na wejście przynajmniej na dziedziniec i do zamkowych piwnic ( w cenniku jest taka pozycja: okruh III za 60 Kč ), bo na to czas jeszcze mieliśmy. Okazało się jednak, że ta "trójka" w dni powszednie funkcjonuje odzielnie jedynie w pełni sezonu, a teraz wyłącznie dla tych, co idą na trasę II. Cóż...
Zamiast tego, poszliśmy na obiadek do zamkowej restauracji "U Draka".



Fotka z netu:



I to by było na tyle, jeśli idzie o nasze spotkanie z Kością...

Kość też tylko obeszliśmy dookoła - byliśmy o takiej porze, że już nie było nikogo, kto by nam jakąkolwiek trasę zaproponował. Ale przypuszczalnie i tak byśmy zrezygnowali.

dangol napisał(a):Może Wojtek po znajomości wrzuci coś jeszcze z Turnova ze swojej "czerwcówki" ?

My zaparrkowaliśmy pod tym neogotyckim kościołem, więc najpierw zajrzeliśmy pod niego - sam kościół i tak był zamknięty. Ale póki co - nie nawrzucam Ci.

Pozdrawiam,
Wojtek

Ale nawrzucasz, gdy uznasz że już pora

Po drodze mieliśmy Sobotkę.



Na pagrórku tuż przed miasteczkiem znajduje się barokowy zameczek myśliwski Humprecht, ale uznaliśmy, że tego dnia już nie podejmujemy prób zwiedzania jakiegokolwiek zamku...



Widok na Humprecht z centrum Sobotki:





Sobotka to niewielkie, ale urokliwe miasteczko. W porównaniu z Turnovem, dla mnie to wręcz perełka . Przeszliśmy się co prawda tylko po rynku i którejś z nalbliższych uliczek, ale myślę że reszta (zwłaszcza zabytkowa drewaniana zabudowa) też by mnie nie zawiodła.
Sobotka powstała ze starszej osady z XII wieku, pierwsza pisemna wzmiana pochodzi z roku 1323, przywileje miejskie otrzymała w 1498 roku od króla Władysława II Jagiellończyka.

Fotka z netu:

Rynek (náměstí Míru) otoczony jest ładnymi zabytkowymi kamieniczkami, częściowo także drewnianymi szachulcowymi budynkami. Pomimo tego, że na ukos przecina go dość ruchliwa droga, nie pomniejsza to uroku całości, tak jak to było w Turnovie. Zaparkować można bądż przy którejś z bocznych uliczek, albo przy samym rynku (bezpłatnie), wybraliśmy ten ostatni wariant.



Na ryneczku znajduje się fontanna z 1847 roku Jest też barokowa grupa rzeźbiarska z lat 1742 -1747 (dzieło z warsztatu lokalnych rzeźbiarzy Jelínków) z figurą NMP oraz rzeźbami św. Wacława, św, Wojciecha, św. Prokopa i św. Jana Nepomucena, na cokole płaskorzeźby św. Marii Magdaleny, św. Rozalii, św. Franciszka z Pauli oraz św. Franciszka Ksawerego.

dangol napisał(a):Ale nawrzucasz, gdy uznasz że już pora

W tej chwili nawet nie wiem, kiedy nadejdzie ta pora, żebym sam przejrzał te swoje fotki.
Strasznie mi się wszystko zakręciło...

Pozdrawiam,
Wojtek

Cóż, poczekam aż się odkręci

Na południowej stronie rynku stoją stare domy renesansowe, przebudowane barokowo.
Najbardziej okazały jest tzw. Chybovský dům (nr 5) z 1570 roku. Początkowo był to pałacyck szlachecki, w latach 1687-1689 przebudowany na ratusz, dodano wówczas barokowe piętro. Podczas odbudowowy po pożarze (1746- 1748) ratusz zyskał wieżyczkę (zegar na niej jest z 1865 r.). Kolejna przebudowa miała miejce w latach 1845-1847. Dom służył jako ratusz do 1928 roku.





W narożnym domu nr 3 (tzw. Šrámkův dům) znajduje się biuro informacji turystycznej. W 1589 roku właścicielem kamieniczki był Piotr Vlach z Mediolanu, budowniczy soboteckiego kościoła. Dom był kilka razy przebudowany, głównie po pożarach 1710 i 1746. Pod koniec XIX wieku należał do stryja poety Fráni Šrámka, potem był tu sklep. Obecnie znajduje się tutaj Muzeum Fráni Šrámka.



Wciśnięta pomiędzy wspomniane domy kamieniczka nr 4 to rodzinny dom Fráni Šrámka (tu właścnie w 1877 r. się urodził i mieszkał przez pierwsze 5 lat swego życia), umieszczono tam stosowną tablicę pamiątkową z popiersiem poety. Dom powstał w XVI wieku, pietro dobudowano ok. 1840 r. Obecnie mieści się tu biblioteka miejska.

Fotka z netu:

W zachodnim narożu rynku ( ulicą Boleslavską) można zobaczyć zrębowy Gansův dům z 1764 r.



Jeszcze kilka fotek z rynku:

Widok z náměstí Míru w kierunku Malé náměstí



.... i odwrotnie .



Na Małym Rynku stoi kościół św. Marii Magdaleny i plebania.





Późnogotycki kościół został zbudowany w latach 1590-1596 (w miejscu starszego z XIV w.) przez włoskiego budowniczego Piotra Vlacha na zlecenie Lobkowiczów, ówczesnych właścieli zamku Kost. Obecny wygląd nawy wynika z barokowej przebudowy w latach 1711-1712. W 1828 roku zawalił się strop renesansowej wieży, wymieniono go w 1885 r. Sklepienie świątyni odnowiono w latach 1936-1940 .





Do kościoła udało się zaglądnąć jedynie przez kratę w drzwiach.
W głównym ołtarzu znajduje się barokowy obraz patronki (1752 r.), po bokach figury św. Wacława i św. Anny. Kamienne XVIII-wieczne rzeźby pochodzą z warsztatu Jelinków (tych od maryjnej figury na rynku). Ambona ozdbona jest figurami ewangelistów, Chrystusa Zwyciężcy i płaskorzeźbą Sądu Ostatecznego. Rokokowe organy z 1748 posiadają bogatą dekoracją figuralną wykonaną przez Jelinków. W kościele pochowano dzieci Lobkoviczów - 3 renesansowe nagrobki z 2 poł. XVI w. znajdują się w przebiterium. W krypcie pod kościołem pochowani są członkowie rodziny Nietolickich zmarli w XVIII-XIX w.




Plebania pierwotnie renesansowa XVI w., została przebudowana barokowo w 1710 r.