weldon napisał(a):Jacek
Swoją drogą, jakbyś miał jakieś zdjęcia...
O Twierdzy:
Twierdza Wisłoujście to unikalny zabytek sztuki fortyfikacyjnej, znajdujący się w bezpośrednim sąsiedztwie półwyspu Westerplatte.
Nazwa Wisłoujście wywodzi się z czasów, gdy ujście Wisły znajdowało się bezpośrednio na północ od Twierdzy. Miejsce to stanowiło ważny z punktu widzenia strategicznego teren, skąd można było kontrolować ruch statków wychodzących i wchodzących do Gdańska.
Dawny port w Gdańsku położony był nad Motławą, kilka kilometrów od brzegu morskiego, co czyniło z Wisłoujścia kluczową pozycję osłaniającą Gdańsk od strony morza i zabezpieczającą przed zaskoczeniem miasta i portu przez nieprzyjaciela. Strategiczne znaczenie tego miejsca doceniono bardzo wcześnie. Nie jest wykluczone, że już za panowania książąt pomorskich znajdowała się tu strażnica.
Chronologiczne zestawienie najważniejszych dat i wydarzeń dotyczących Twierdzy Wisłoujście:
1379 - 80 z tych lat pochodzą najstarsze zachowane informacje o bliżej nieokreślonym porcie u ujścia Wisły; urzędujący tu urzędnik krzyżacki nosił tytuł "mistrz ujścia".
1482 zbudowana została ceglana wieża - strażnica pełniąca jednocześnie funkcje latarni morskiej, która zachowała się w dolnych kondygnacjach wieży.
1518 - 21 wokół wieży strażniczej i latarni zbudowano drewniane umocnienie (blokhauz); stacjonowała tu załoga pod dowództwem oficera.
1562 - 63 rozebrano drewniane umocnienie i w jego miejscu wybudowano trzykondygnacyjną okrągłą basteję z działobitniami zwaną Wieńcem; budowla ta zachowała się do chwili obecnej.
1573 - 77 Wieżę i Wieniec otoczono prostokątnym założeniem obronnym o czterech narożnych blokhauzach połączonych kurtynami; dodatkowo całe założenie otoczono palisadą i fosą połączoną z Wisłą.
1577 w czasie konfliktu króla Stefana Batorego z Gdańskiem od 4 czerwca do 3 września Twierdza Wisłoujście była oblegana przez pułkownika Ernesta Wejhera z zachodniego brzegu Wisły. W czasie trwającego z przerwami oblężenia w kierunku Twierdzy oddano około 6750 pocisków. Dużemu uszkodzeniu uległy górne kondygnacje Wieży i zachodnia część Wieńca.
1584 rozpoczęto naprawiać zniszczenia Wieży i Wieńca. Wieżę podwyższono o trzy kondygnacje; nie odbudowano jednak dawnego założenia obronnego z czterema blokhauzami.
1593 Wieżę zwieńczono hełmem renesansowym prawdopodobnie według projektu Antoniego van Obberghena.
1586 - 1602 Wieżę i Wieniec otoczono murowanym fortem z czterema bastionami i fosą, wzorowanym na włoskiej szkole fortyfikacyjnej. Ze względu na zarys całego założenia zbliżonego do kwadratu nazwano go "Fortem Carré", czyli kwadratowym. Budowniczymi Fortu Carré byli Jan Lindau, a następnie Antoni van Obberghen, pod którego kierunkiem budowę fortu ukończono w 1602 r. Zatrudniony był tutaj również budowniczy Jan Strakowski.
1624 - 26 wokół Fortu Carré wzniesiono pięciobastionowy szaniec ziemny, wzorowany na fortyfikacjach holenderskich; pracami budowlanymi kierował inżynier Peter Janssen.
1627 na zachodnim brzegu Wisły wybudowano szaniec z dwoma półbastionami, który nazwano Szańcem Zachodnim w odróżnieniu od istniejącego już założenia na wschodnim brzegu Wisły nazywanego Szańcem Wschodnim.
1627 28. listopada flota polska stacjonująca w Twierdzy Wisłoujście stoczyła na Zatoce Gdańskiej zwycięską bitwę z okrętami szwedzkimi blokującymi ujście Wisły. Do historii bitwa ta przeszła pod nazwą Bitwy pod Oliwą.
1656 - 60 w czasie wojny szwedzkiej w Twierdzy Wisłoujście internowany był szwedzki marszałek Königsmarck.
XVII w. około połowy wieku zbudowano wokół Wieńca kamieniczki oraz Dom Komendanta.
1709 11. października pożar zniszczył hełm i wnętrze Wieży.
1721 Wieża zostało odbudowana po pożarze, a następnie prawdopodobnie podwyższona i zwieńczona późnobarokowym hełmem.
1734 w czasie wojny sukcesyjnej o tron Polski, Gdańsk opowiedział się po stronie Stanisława Leszczyńskiego, a przeciw kandydaturze syna Augusta II Sasa. Po kapitulacji Gdańska 8 lipca, Twierdzę Wisłoujście obsadziła załoga saska, która ponownie przekazała ją miastu w 1736 r.
1758 Wieża przestała służyć jako latarnia morska.
1793 w czasie III rozbioru Polski Gdańsk został zajęty przez Prusy i odtąd w Twierdzy Wisłoujście stacjonowała załoga wojsk pruskich.
1807 Gdańsk kapituluje po oblężeniu przez wojska napoleońskie. Twierdza zostaje obsadzona przez załogę francuską.
1813 kapitulacja Gdańska obleganego przez wojska pruskie i rosyjskie; Twierdzę Wisłoujście przekazano zwycięskim wojskom 30 grudnia.
1820 - 98 w Twierdzy Wisłoujście byli internowani polscy działacze społeczni i polityczni: Karol Marcinkowski, Ignacy Danielewski, Józef Chociszewski, Walenty Stefański, Symfirian Vomicki, Aleksy Prusinowski i oficerowie powstania listopadowego 1830 - 1831 r., a w 1898 r. znany gdański poeta Johann Trojan za obrazę majestatu cesarza niemieckiego.
po 1870 przebudowano wszystkie otwory strzelnicze w bastionach północnym i południowym oraz murach łączących bastiony, dostosowując je do nowoczesnej szybkostrzelnej broni palnej; mury Twierdzy pokryto grubą warstwą betonowego tynku.
1889 pożar od pioruna zniszczył późnobarokowy hełm latarni; po odbudowie wieży, hełm otrzymał kształt stożka, który pokryto łupkiem.
po I wojnie światowej Gdańsk został zdemilitaryzowany; Twierdza Wisłoujście stała się bazą żeglarską, wzdłuż murów Fortu Carré wybudowano drewniane pomosty a wokół wybudowano hangary i budynki mieszkalne.
1939 - 45 kazamaty Twierdzy Wisłoujście wykorzystywano na magazyny; w nasypach ziemnych na Forcie Carré wykopano rowy strzeleckie.
1945 Twierdza uległa dużemu zniszczeniu na skutek ostrzału artyleryjskiego; rozbita została Wieża, część Wieńca, Domki Oficerskie i Koszary.
1955 Twierdza została wyłączona spod kompetencji Zarządu Portu.
1957 - 72 Prowadzono prace projektowe i budowlane w celu rekonstrukcji Twierdzy Wisłoujście w jej historycznym kształcie architektonicznym. Projekty wstępne zakładały utworzenie tutaj ośrodka żeglarskiego. Plany te nie zostały zrealizowane, ze względu na budowę w sąsiedztwie Twierdzy na początku lat siedemdziesiątych Siarkopolu.
1974 Twierdzę Wisłoujście przekazano w zarząd Muzeum Historii Miasta Gdańska (dziś Muzeum Historycznego Miasta Gdańska)
Do Twierdzy można się dostać jadąc z dwóch stron.
Albo od ulicy Elbląskiej (trasa Gdańsk-Warszawa) albo od Nowego Portu przeprawiając się promem samochodowo-osobowym.
Wszystkim polecam tę drugą opcję jako bardziej atrakcyjną.
Zresztą od kiedy odremontowano latarnię morską oraz wybudowano Stadion w Letnicy ta część miasta mocno ożyła - sam Nowy Port przechodzi w tej chwili rewitalizację.
Rozpoczynamy na przystani promowej w Nowym Porcie
MAPA
.png "Legenda")
.png "Cromaniak")
.png "Koneser")
.png "Weteran")
foto z netu
