Teraz Polska! czyli ceglanym szlakiem przez Pomorze i Warmię

3. Lidzbark Warmiński

W XIII w. Zakon Krzyżacki podbił tutejsze ziemie pruskie plemienia Pogezanów i przekazał je w 1251 roku we władanie biskupom warmińskim, którzy od 1243 roku sprawowali na Warmii władzę świecką i duchowną.

12 sierpnia 1308 r. prawa miejskie nadał Lidzbarkowi trzeci rezydujący tu biskup warmiński Eberhard z Nysy na Śląsku. Późniejszy szybki rozwój miasto zawdzięcza Janowi z Miśni, który w 1350 r. przeniósł z Ornety do Lidzbarka stolicę diecezji warmińskiej .
W czerwcu 1440 r. na zjeździe w Elblągu Lidzbark przystąpił do antykrzyżackiego Związku Pruskiego i uznał władzę króla polskiego. W 1466 r., po podpisaniu pokoju toruńskiego został przyłączony do Polski. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. Warmię wcielono do Królestwa Prus. Po śmierci biskupa Ignacego Krasickiego w 1795 r. rezydencja biskupów została przeniesiona do Fromborka, a Lidzbark powoli zaczął tracić dotychczasową dominującą pozycję największego i najważniejszego miasta na Warmii.

Tyle historii.
Parkujemy w okolicach Wysokiej Bramy i ruszamy na spacer po mieście.

Wysoka Brama
Do miasta prowadziły niegdyś trzy bramy noszące nazwy: Dobromiejska, Młyńska i Wysoka. Zachował się do dzisiaj tylko fragment tej trzeciej , właściwie jej przedbramie.
Jest to czteropiętrowa gotycką budowlą z 1352 r. Dwie półokrągłe baszty po bokach połączone są ze sobą głównym korpusem bramowym. Szczyt bramy zdobi frezowana cegła.








Po zdobyciu przez Armię Czerwoną w 1945 r. miasto zostało zrujnowane w ok. 80%. W 1958 roku podjęto decyzję o nieodbudowywaniu z ruin Starego i Nowego Miasta i wyburzeniu wiele cennych zabytkowych budynków.

Na szczęście niezawodny portal fotopolska.eu ma w swoich zasobach mnóstwo zdjęć przedwojennego Lidzbarka.










Dziś z tamej zabudowy zostało niewiele.






A o dawnym wyglądzie rynku przypomina makieta




Warto przespacerować się tez w stronę Kolegiaty Świętych Apostołów Piotra i Pawła.





Świątynię zbudowano w połowie XIV w. w formie trójnawowej, pięcioprzęsłowej hali. Kościół posiada sklepienia gwiaździste z końca XIV w. w nawie głównej i nawach bocznych oraz z XV w. w kaplicach przywieżowych.
Wieża kościelna wybudowana została w ostatnich latach XIV w. i była podwyższana w dwóch kolejnych wiekach. Po pożarze kościoła w 1698 (spłonął dach i wieża) wieżę kościelną ozdobił barokowy hełm. Kościół został rozbudowany w latach 1892-1896, od strony wschodniej dobudowano trójnawowe bazylikowe prezbiterium, nową zakrystię i kruchty boczne.










Na sam koniec zostawiłam wisienkę na tym lidzbarskim torcie , największy zabytek jakim szczyci się miasto – zamek, który przez stulecia był siedzibą biskupów warmińskich.
Należy on do najcenniejszych i najlepiej zachowanych zabytków architektury gotyckiej w Polsce. Uznany został za pomnik historii i zabytek klasy zerowej (wg. niefunkcjonującej już dziś klasyfikacji).





CDN

Jak miło pospacerować z Wami po Lidzbarku Warmińskim!!! Baaardzo lubię to miejsce.
W końcu słońce wyszło i błękitne niebo się pokazało! Wiem, potem lunie deszcz, ale zanim to nastąpi, może będą jakieś ciekawe efekty świetlne. Jakaś czarna chmura i na jej tle rozświetlony do pomarańczowości zamek... Miałam kiedyś taką przyjemność...

marze_na napisał(a): Po zdobyciu przez Armię Czerwoną w 1945 r. miasto zostało zrujnowane w ok. 80%. W 1958 roku podjęto decyzję o nieodbudowywaniu z ruin Starego i Nowego Miasta i wyburzeniu wiele cennych zabytkowych budynków.

No niestety...
Widziałam na zdjęciach, że ratusz w Lidzbarku był podobny do tego w Ornecie. Niedawno był pomysł, aby go odb... a właściwie na nowo taki wybudować, ale nic z tego nie wyszło.

marze_na napisał(a):Na sam koniec zostawiłam wisienkę na tym lidzbarskim torcie , największy zabytek jakim szczyci się miasto – zamek, który przez stulecia był siedzibą biskupów warmińskich.
Należy on do najcenniejszych i najlepiej zachowanych zabytków architektury gotyckiej w Polsce. Uznany został za pomnik historii i zabytek klasy zerowej (wg. niefunkcjonującej już dziś klasyfikacji).

Podjęte są kroki, aby znalazł się również na obecnie funkcjonującej liście pomników historii. Za jednym zamachem - zamek w Lidzbarku, w Olsztynie i chyba w Reszlu również. W tej chwili, na liście pomników historii, z Warmii jest jedynie zespół katedralny we Fromborku.

marze_na napisał(a):CDN

No to czekamy na wisienkę z bliska.

Dzięki Jola
Za doping, aktywną obecność i czujność .

Fajne miejsca opisujesz.

4. Zamek biskupi w Lidzbarku Warmińskim

Zamek lidzbarski zbudowany został w latach 1350-1401. Budowę zainicjował biskup Jan I z Miśni. Za jego życia powstały mury obwodowe i fundamenty 3 skrzydeł warowni. Prace przy budowie zamku kontynuował Jan II z Stryprock, a zakończył kolejny biskup warmiński Henryk III Sorbom.





W tym samym czasie co zamek powstały również dwa przedzamcza. W południowym mieściły się: stajnia, spichrze i wozownia, a w północnym (przemysłowym): młyn, tartak, szlifiernia, kuźnia miedzi, folusz i garbarnia. Całość otoczono niezależnymi od miasta murami obronnymi i fosami zasilanymi z wyżej położonej rzeki Symsarny.

Zwiedzanie zaczynamy właśnie od przedzamcza. Dziś działa tu hotel i sądząc po ilości zaparkowanych wokół samochodów raczej nie cierpi na brak zainteresowania ze strony klientów.


















Przedzamcze północne nie zachowało się. Południowe, dziś pięknie odrestaurowane, wielokrotnie podlegało przebudowie. Otoczone jest trzema skrzydłami budowli, które na przestrzeni wieków zmieniały swój kształt i charakter. W 1420 r. wzniesiono skrzydło zachodnie i wschodnie, a od południa mur kurtynowy z wieżą bramną. Przed 1450 r. wybudowano potężną cylindryczną basztę w narożniku południowo-wschodnim, którą następnie zmodernizowano w XVI wieku. Baszta przystosowana była do broni artyleryjskiej. Najbardziej reprezentacyjne skrzydło wschodnie swoją obecną postać zyskało w XVIII w. Jest to tzw. Pałac Grabowskiego , zbudowany w stylu barokowym przez przez biskupa Adama Stanisława Grabowskiego w latach 1741 – 1766 z przeznaczeniem na sąd i siedzibę wójta. Nad wejściem do pałacu umieszczono płaskorzeźby herbu fundatora oraz orderu Orła Białego. Skrzydło południowe przedzamcza dobudowano dopiero pod koniec XVIII w. przy murze łączącym skrzydło wschodnie z zachodnim.








Zamek właściwy jest oddzielony od przedzamcza południowego suchą fosą.
Zbudowano go z cegły z kamienną podmurówką na planie kwadratu o boku 48,5 m. Wszystkie cztery skrzydła zamku są podpiwniczone, niektóre dwupoziomowo.




W narożniku płn.-wsch. stanęła potężna wieża o 14 kondygnacjach. Wieża zaopatrzona w otwory strzelnicze w dolnej części jest czworoboczna, a w górnej ośmioboczna. Kiedyś zwieńczona była blankami. Pozostałe narożniki zamku zdobią małe kwadratowe wieżyczki, wielokrotnie przebudowywane na przestrzeni wieków. Wieżyczki te powstały jednak dopiero podczas odbudowy zamku po pożarach jakie trawiły go w XV w.










Wchodzimy na zamkowy dziedziniec.
Cztery mieszkalne skrzydła zamku zamykają dziedziniec otoczony dwukondygnacyjnymi krużgankami. Właśnie ze względu na te charakterystyczne krużganki zamek w Lidzbarku bywa nazywany „Wawelem Północy”.







Ostatnie prace konserwatorskie na zamku zakończyły się w 2011 r.
Wielką niespodzianką było odkrycie na krużgankach, pod wieloma warstwami farby, malowideł z końca XIV wieku. Historycy sztuki określają je jako rewelację na skalę światową. Znakomite pod względem artystycznym polichromie przedstawiają m.in. patronkę zamku - św. Katarzynę, postacie świętych oraz sceny z życia Chrystusa.


Z krążących nad zamkiem od dłuższego czasu chmur zaczyna padać. Wkrótce deszcz zmienia się w prawdziwą ulewę, którą przeczekujemy ukrywając się pod sklepieniem krużganków.












Zamek przypomina znane nam już warownie krzyżackie, zarówno wyglądem zewnętrznym samej bryły jak i rozmieszczeniem pomieszczeń wewnątrz. Na reprezentacyjnym pierwszym piętrze ulokowano kaplicę, wielki i mały refektarz, kapitularz, salę audiencyjną i komnaty biskupie. Sale posiadają przepiękne sklepienia gwiaździste oraz gotyckie i renesansowe portale. Na parterze natomiast funkcjonowały kuchnia, piekarnia, spiżarnia, browar oraz szkoła. Dwie najwyższe kondygnacje pełniły rolę spichlerzy jak również funkcje obronne - były tam ganki dla straży.

Zamek można zwiedzać i z radością postanawiamy z tej możliwości skorzystać. Niestety nie trafiamy najlepiej . Pani, która prowadzi nas przez zamkowe piętra i w niemal zupełnym milczeniu otwiera przed nami kolejne pomieszczenia sprawia wrażenie, jakby robiła to za karę. Jej wzrok nieustannie napomina nas, że powinniśmy się pospieszyć. Już w pierwszym z zamkowych pomieszczeń Paweł dostaje reprymendę, że nie można robić zdjęć ze statywu. Pewnie, to lepiej walić po ścianach fleszem .












Model zamkowych wnętrz opracowany techniką skaningu laserowego można obejrzeć na tym filmiku. Polecam
Osobistą wizytę również, bo zdecydowanie warto, nawet jeśli miałby się trafić wam taki pseudoprzewodnik jak nam.


Od roku 1466, kiedy Warmia została przyłączona do Polski, aż do roku 1795 na zamku lidzbarskim rezydowali wybitni Polacy, znakomici przedstawiciele kultury polskiej, poeci, pisarze, historycy, publicyści. Stworzyli oni tutaj silny i ceniony ośrodek kulturalny.
Od końca XVI wieku rezydencja lidzbarska stopniowo zatracała charakter obronny i zgodnie z modą epoki renesansu i baroku przekształciła się w okazały dwór książęcy z bogatym księgozbiorem i licznymi zbiorami dzieł sztuki i numizmatów.

Kres świetności rezydencji biskupiej przyniósł zabór Warmii przez Prusy w 1772 roku. Ostatnim biskupem warmińskim, rezydującym blisko trzydzieści lat na zamku lidzbarskim (1767-1795), był Ignacy Krasicki. W zamku, gdzie otoczył się wybitnymi artystami i uczonymi, powstała większość jego utworów. Stworzył tu teatr, wieczory literackie, zbudował oranżerię, a jego ogrody były znane w całej Polsce. Zgromadził bogaty księgozbiór, ogromną kolekcję grafik, galerię obrazów oraz zbiory medali.

Po 1795 r. następni biskupi Karol i Józef Hohenzollernowie bardzo zaniedbują zamek i ostatecznie przeprowadzają się do Oliwy. Zamek systematycznie niszczeje. W XIX w. jest już tak zdewastowany, że władze pruskie nakazują jego rozbiórkę. Na szczęście ratują go protesty mieszkańców Lidzbarka.
W 1927 r. rozpoczęto na zamku prace konserwatorskie i utworzono muzeum. Podczas II wojny światowej zamek nie ucierpiał, zagrabiono i zniszczono „jedynie” zbiory muzealne. Po wojnie prace konserwatorskie zostały zakończone. Ich największe nasilenie przypadło na lata 1971 - 1973 i 1980 - 1985.


W galerii zdjęć zamku lidzbarskiego na stronie http://www.zamki.pl znaleźć można zdjęcia z lotu ptaka, które świetnie oddają urodę całego kompleksu zamkowego.

Piękne, również te pozakrzywiane.

Krużganki... deszcz... odbicie w fosie... pomarańczowe cegły...
Pięknie to wszystko pokazujesz. Aż miło popatrzeć!

Zamek jest wyjątkowy, ostatecznie to jeden z najlepiej zachowanych średniowiecznych zamków. Czuć w nim historię.

marze_na napisał(a): Ostatnie prace konserwatorskie na zamku zakończyły się w 2011 r.

Od niedawna cała południowa ściana zamku (czyli ta frontowa) pokryta jest rusztowaniami. Właśnie zaczęła się zapowiadana od początku roku renowacja, która ma potrwać do kwietnia 2016 roku. Mają zostać wyremontowane dachy na skrzydłach zamku, na wieży i na wieżyczkach, zaplanowano też odrestaurowanie elewacji południowej. Będzie prowadzona dalej konserwacja malowideł w krużgankach. Odkryte przed ponad trzema laty średniowieczne polichromie, mają być poddane tzw. zabiegom uczytelniającym. Zapewne to wszystko jest bardzo potrzebne, ale przez najbliższy czas zamek nie będzie prezentował się najkorzystniej.

Zdążyliście w samą porę!

Vjetar napisał(a):Fajne miejsca opisujesz.

Jolanta M napisał(a):Pięknie to wszystko pokazujesz. Aż miło popatrzeć!

walp napisał(a):Piękne, również te pozakrzywiane.

Dziękuję

Jolanta M napisał(a):Od niedawna cała południowa ściana zamku (czyli ta frontowa) pokryta jest rusztowaniami. Właśnie zaczęła się zapowiadana od początku roku renowacja, która ma potrwać do kwietnia 2016 roku.

No to faktycznie nam się udało. Rzutem na taśmę .

Jolanta M napisał(a): Odkryte przed ponad trzema laty średniowieczne polichromie, mają być poddane tzw. zabiegom uczytelniającym.

Super. Wartości historycznej nie śmiem podważać, ale wizualnie to odkrycie nie prezentuje się póki co najlepiej.

Z Lidzbarka skierowaliśmy się prosto w okolice olsztyńskiego rynku.
Po baaaardzo późnym obiedzie (świetne pierogi podają , wciągnęliśmy po dwie porcje ) zrobiliśmy sobie jeszcze mały spacer ulicami Starego Miasta.




















Upatrzywszy sobie miejsce na śniadanie postanawiamy, że kolejny dzień rozpoczniemy od ponownej wizyty na olsztyńskiej starówce.

marze_na napisał(a):Właśnie ze względu na te charakterystyczne krużganki zamek w Lidzbarku bywa nazywany „Wawelem Północy”.

Cześć Marze_nko ,
o tym, że robisz(robicie) świetne zdjęcia wiedziałam od dawna, a te krużganki mnie urzekły ,
dreptam sobie z Wami cichutko, ale chyba pora się ujawnić .

mysza73 napisał(a):Cześć Marze_nko ,
o tym, że robisz(robicie) świetne zdjęcia wiedziałam od dawna, a te krużganki mnie urzekły ,
dreptam sobie z Wami cichutko, ale chyba pora się ujawnić .

Cześć.
Lubię ujawniających się czytelników .
Pozdrawiam i w imieniu fotografa dziękuję za dobre słowo .

marze_na napisał(a):Z Lidzbarka skierowaliśmy się prosto w okolice olsztyńskiego rynku.

Dobre Miasto, Orneta, Lidzbark Warmiński, Olsztyn...
Chodzicie po moich ulubionych miejscach, a teraz to już w ogóle czuję się jak u siebie w domu.
To był piękny, długi dzień.

A jutro?...

marze_na napisał(a):
Lubię ujawniających się czytelników

Skoro tak , to ja też się ujawniam .
Czytam i oglądam z wielkim zaciekawieniem, bo miejsca fajne, a w realu w większości mi nieznane. A jeśli byłam, to tak dawno temu... Kilka lat minęło nawet od mojej ostatniej wizyty w bytowskim zamku, chociaż w samym Bytowie bywam na chwilę właściwie co rok (od lat wielu letnie wakacje spędzam na Gochach). Przy następnej okazji, pora na ponowne odwiedziny

Jolanta M napisał(a):A jutro?...

Będzie miejsce, które urzekło nas oboje chyba najbardziej . Urodą i klimatem, ale i niespotykaną otwartością i serdecznością wobec turysty. Aż się nie chciało jechać dalej .

dangol napisał(a):

marze_na napisał(a):
Lubię ujawniających się czytelników

Skoro tak , to ja też się ujawniam .

Bardzo mi miło Cię powitać .

dangol napisał(a):Czytam i oglądam z wielkim zaciekawieniem, bo miejsca fajne, a w realu w większości mi nieznane.

I dlatego właśnie od czasu do czasu postanawiam skrobnąć relację .

marze_na napisał(a):Będzie miejsce, które urzekło nas oboje chyba najbardziej . Urodą i klimatem, ale i niespotykaną otwartością i serdecznością wobec turysty. Aż się nie chciało jechać dalej

Hmm... Ale zagadka!!!!!!!

Gdybym nie wiedziała, gdzie nie byliście, pomyślałabym, że to miejsce, to Mój Numer Jeden.
Do takiego opisu pasowałby też jak ulał Reszel - kolejne z moich ulubionych miejsc.

Ale... jesteście w Olsztynie. Zajadacie smaczne pierogi, chodzicie po zmroku po Starym Mieście... Olsztyńskie zdjęcia, które na razie pokazałaś, są tak jakby dopiero zapowiedzią - bo żadne informacje na razie się nie pojawiły. Więc... to może... to jest to miejsce?

Czekam z niecierpliwością.