Śladami wojen - od Vukovaru po Srebrenicę

Mazowsze napisał(a):..
najbardziej przerażająca jest świadomość, że wszystkie te okropieństwa, całe zło zdarzyło się zaledwie 20 lat temu w centrum cywilizowanej Europy..... Nigdy więcej....mam głęboką nadzieję.....

Z tą nadzieją może być różnie, ponieważ po odwiedzeniu Bośni, mam wrażenie, że konflikt może w przyszłości wybuchnąć ponownie w przypadku dojścia do władzy partii nacjonalistycznych.
Ponadto mocno zdziwiła mnie tak prozaiczna rzecz, jak wygląd znaków drogowych z nazwami miejscowości.
W całej BiH są one w wersji łacińskiej oraz cyrylicy - w Republice Serbskiej często widzieliśmy znaki z zamazaną spray`em nazwą po łacinie, a w Federacji Chorwacko - Muzułmańskiej na odwrót, choć muszę przyznać, że tutaj rzadziej się to zdarzało.

Piohib napisał(a):
Ponadto mocno zdziwiła mnie tak prozaiczna rzecz, jak wygląd znaków drogowych z nazwami miejscowości.
W całej BiH są one w wersji łacińskiej oraz cyrylicy - w Republice Serbskiej często widzieliśmy znaki z zamazaną spray`em nazwą po łacinie, a w Federacji Chorwacko - Muzułmańskiej na odwrót, choć muszę przyznać, że tutaj rzadziej się to zdarzało.

Ja z kolei widziałem na odwrót - w Hercegovinie chyba w każdej miejscowości cyrylica zamazana.

Trsteno

Jest to malutka miejscowość 15 km od Dubrovnika, znana głównie z Arboretum, uważanego za najpiękniejsze w Europie. A właściwie było najpiękniejsze - od momentu powstania w 1502 r. aż do lat 90-tych XX w. Park poważnie ucierpiał bowiem w czasie wojny. 2 i 3 października 1991 r. został ostrzelany z morza i z powietrza. Wybuchł pożar, któryu strawił większą część arboretum - częściowo zniszczone pozostały tylko rezydencja letnia oraz najastarsza część parku.

Jakby tego było mało, podczas odbudowy - w 2000 r. wybuchł kolejny pożar - tym razem spowodowany suszą - który zniszczył ok. połowy obszaru parku.

Do dzisiaj arboretum nie odzyskało dawnej świetności - znajduje się tu ok. 400 roślin z całego świata (w tym wiele cytrusowych), rezydencja letnia, młyn do wytłaczania oliwy, mała kapliczka i fontanna Neptuna z doprowadzającym do niej wodę akweduktem i stawem pełnym bięknych czerwonych rybek (chyba najpiękniejsze miejsce w parku).













Taras widokowy z pięknym widokiem na Adriatyk i na Lopud jest niestety zamknięty.



Największa atrakacja arboretum znajduje się już poza jego granicami, tuż przy Jadrance. Jest to ponad 500-letni, 60-metrowy platan z pniem o obwodzie 13 metrów - tak satry, że jeden z konarów trzeba mu było specjalnie podeprzeć.

Wracamy z Trsteno, a po dczas przejazdu przez Dubrovnik mamy szczęście zauważyć w porcie wspomniany tu wcześniej wycieczkowiec z aquaparkiem na górnym pokładzie:





A na dole również niezłe jednostki:



Tymczasem jedziemy do miejsca, które według legend jest przeklęte, a w którym spotkaliśmy zaskakująco wielu .... Polaków!

Kupari

Miejsce, na temat którego przez 20 lat urosło wiele legend. Oto, co udało mi się znaleźć na ten temat:

Pięć kilometrów na południe od Dubrownika w miejscowości Kupari, nad malowniczą zatoką Župy Dubrovačkiej, znajduje się ponura pamiątka jugosłowiańskiej wojny domowej w latach 90-tych XX wieku.
Chodzi o luksusowy kompleks wypoczynkowy zbudowany kosztem ponad miliarda dolarów na potrzeby oficerów Jugosłowiańskiej Armii Ludowej, ich rodzin i najwyższych jugosłowiańskich oficjeli. Swoją prywatną rezydencję miał tu również Josip Broz Tito. W skład kompleksu wchodzi sześć hoteli: Mladost, Grand (z roku 1920), Goričina, Pelegrin, Kupari i Galeb. W roku 1991, na początku bałkańskiego konfliktu ośrodek został najpierw ostrzelany z morza przez fregatę rakietową, a następnie opanowany przez siły serbskie. Doszczętnie splądrowany i zdewastowany nie odzyskał już nigdy dawnego blasku. Mimo że brak jak na razie pomysłów na jego rewitalizację, piękna plaża, nad którą jest usytuowany cały czas przyciąga turystów - tych odważniejszych - wątpiących w legendy o niewypałach, którymi niektórzy miejscowi chcą sobie zapewnić spokojny relaks w tym niezwykłym miejscu...

Hotele nie są w żaden sposób oznakowane, ale łatwo do nich trafić - przy wjeździe do miasta pierwsza ulica w prawo i jesteśmy na miejscu.

Już pierwszy rzut oka pozwala stwierdzić, że rzeczywiście miało tu być luksusowo, a wejście do środka tylko utwierdza w tym przekonaniu. Widać też, jak niewiele zabrakło do oddania obiektów - w niektórych pokojach są nawet resztki mebli. Niestety, przez 20 lat wszystko, co miało jakąkolwiek wartość, zostalo rozkradzione, a ściany w wielu miejscach pomazane sprayem (jest nawet napis "Śląsk Wrocław" ). Nikt tego nie pilnuje, jest pusto i można sobie chodzić do woli.

Za to na drodze przed hotelem - chyba jakaś wycieczka polska, bo spotykamy kilkanaście osób, zmierzających na plażę i rozmawiających w naszym języku

Pewnie gdyby nie wojna, dziś Kupari byłoby tętniącym życiem. jednym z najpopularniejszych ośrodków wypoczynkowych w kraju. A tak - czujemy się trochę jak w Prypeci!

Po wizycie w Trsteno i Kupari naszła mnie taka refleksja:

Jaki cel mieli Serbowie w atakowaniu tych dwóch miejsc? Na pewno nie chodziło o wygranie wojny, bo nie miały one przecież najmniejszej wartości militarnej.

Cel był jeden: ostrzelać, spalić, rozwalić, zniszczyć.

Bez sensu...




Następnego dnia nasz pobyt w Cavtat dobiegł końca i czas było wyruszać w drogę powrotną. A była ona równie długa jak dojazd i równie obfitująca w miejsca związane z bałkańskimi wojnami....

Raul73 napisał(a):
Taras widokowy z pięknym widokiem na Adriatyk i na Lopud jest niestety zamknięty.

Trochę OT - dzięki Twojej relacji już wiem gdzie kręcili niektóre sceny Gry o Tron.

15 lipca 2013

Ponieważ przed nami ponad 9-godzinna jazda, więc musimy wyjechać bardzo wcześnie - już o 3-ej w nocy.

O dziwo na Jadrance całkiem spory ruch, za to na obu granicach na przesmyku Neum pustki. W Metković sprawdzają nam bardzo dokładnie paszporty i dokumenty auta - w tym Zieloną Kartę. Jeszcze po ciemku mijamy ładnie oświetlony Počitelj, a kiedy objeżdżamy Mostar, zaczyna się już robić szaro, a potem całkiem widno. I całe szczęście, bo miałem nadzieję na piękne widoki w dolinie Neretwy. No i nie rozczarowałem się:








Kilkanaście kilometrów przed Jablanicą pojawiają się znaki kierujące w góry - do miejscowości Grabovica, leżącej wysoko w górach:





Jak się dowiedzieliśmy wcześniej w Sarajevie, dzisiaj nie ma tam po co wjeżdżać (tym bardziej, że wjazd jest z gatunku ekstremalnych), a w wiosce nie ma nawet śladu po tym, co wydarzyło się w czasie wojny...

wiesz Raul, ze czekam na Twoje wpisy "z wypiekami na twarzy" ? Ciągle sprawdzam, czy coś nowego napisałeś...Twoją relację czyta się jak dobry reportaż Jak juz napiszesz wszystko to wtedy od początku do końca przeczytam jeszcze raz.....żeby więcej zapamiętać, więcej zrozumieć.....

Od tego miejsca jedziemy wzdłuż pięknego Jeziora Jablanickiego, jednak widoki mamy takie sobie, bo część jeziora skryta jest w porannej mgle:






Zaraz po wyjeździe z Jablanicy jest kolejna miejscowość, która ma dość duży związek z wojną w Bośni - Čelebići. Ponieważ znajduje się ona na terenie Federacji Bośniacko-Chorwackiej, a to Boszniacy i Chorwaci popełniali tu zbrodnie, więc dziś przez Čelebići możemy jedynie przejechać, bo nie ma tu czego oglądać (mo, może poza ładnym wiaduktem kolejowym )

Čelebići 1992

Od maja do grudnia 1992 r. znajdował się tu obóz koncentracyjny dla serbskich jeńców wojennych pojmanych podczas wspólnych operacji wojsk boszniackich i chorwackich przeprowadzonych w maju 1992 r. w celu odblokowania dróg prowadzących do Sarajeva i Mostaru, a także odblokowaniu miasta Konjic.

W obozie przetrzymywano ponad 200 jeńców, z których przynajmniej kilkudziesięciu zginęło na skutek tortur stosowanych przed dowództwo obozu (w tym ok. 30 osób pobitych na śmierć pałkami i kijami).

Trybunał Haski skazał dowódców obozu: Chorwata Zdravko Mucića na 9 lat i Boszniaka Hazima Delića na 18 lat oraz Muzułmańskiego strażnika Esada Landzo (którego specjalnością było palenie więźniów żywcem) na 15 lat.

Po wojnie obóz zrównano z ziemią i nie pozostawiono po nim żadnych pamiątek, z wyjątkiem dwóch fotografii opublikowanych po procesach przez ICTY).

Oto te fotografie w oryginale:

Mazowsze napisał(a):wiesz Raul, ze czekam na Twoje wpisy "z wypiekami na twarzy" ? Ciągle sprawdzam, czy coś nowego napisałeś...Twoją relację czyta się jak dobry reportaż Jak juz napiszesz wszystko to wtedy od początku do końca przeczytam jeszcze raz.....żeby więcej zapamiętać, więcej zrozumieć.....

Dziękuję za bardzo miłe słowa od "rodaczki" z naftowej stolicy

Jedziemy dalej...

Pod Sarajevem mały postój na dotankowanie i śniadanie - no i obowiązkowo kawa.

Stolica wita nas chłodem - o 8-ej było zaledwie 12 stopni - i sporym ruchem, chociaz nie wjeżdżamy do centrum. Na obwodnicy trochę się korkuje, ale od zjazdu na autostardę i ronda idzie już sprawnie. Jedziemy tą samą trasą, którą przyjechaliśmy - przez Olovo i Kladanj, gdzie skręcamy w prawo i po chwili wjeżdżamy do Republiki Serbskiej. Od tego momentu aż do Potočari nie spotkałem ani jednego auta z rejestracją inną, niż BiH

Pomimo gór i pagórków po bokach, droga jest trochę bardziej płaska i jedzie się przyjemnie, pomimo trochę gorszej nawierzchni. Po 30 kilometrach docieramy do kolejnego miejsca związanego z wojną - Vlasenica.