napisał(a) marekkowalak » 15.05.2024 20:43
Mahpeyker Kösem Sultan
Postać legendarna, popularna w Turcji prawie tak jak Hurrem. W zgodnej opinii uważana za kobietę o największej władzy w historii Imperium, wpływającą na politykę tego kraju przez ponad 40 lat. Jako jedyna posługiwała się tytułami: Valide-i Muazzama i Valide-i Kebire (czyli Wielka Sułtanka Matka).
Naprawdę miała na imię Anastasia i pochodziła z Grecji. Na początku XVII wieku trafiła na dwór Sułtana Ahmeda, gdzie nadano jej imię Mahpeyker, czyli "światło księżyca w pełni", z powodu jej olśniewającej urody. Błyskawicznie została zauważona przez młodego sułtana, który zmienił jej imię na Kösem, czyli przewodniczka. Szybko została jego nałożnicą i urodziła mu syna Mehmeda. Pomimo, że nie była pierwszą żoną (była nią Mahfiruze), to ona została Haseki Sultan. Ahmed kochał ją do szaleństwa i często doradzał się jej w kwestiach wagi państwowej. Prawdopodobnie to pod wpływem jej namowy zmienił zasady dziedziczenia tronu. Łącznie Kösem urodziła młodemu władcy ok. 12-13 dzieci. Poo wygnaniu z Topkapi babki Ahmeda Safiye (1604) i śmierci jego matki Handan (1605) stała się najpotężniejszą kobietą w pałacu. Była uwielbiana przez obsługę, a przede wszystkim przez naród - osobiście angażowała się w działalność charytatywną (samodzielnie dokarmiała ubogich), wybudowała niezliczoną liczbę szkół, przytułków, jadłodajni, domów opieki (pod tym względem nie dorównała jej żadna sułtanka). Miała ogromny posłuch i poważanie wśród wojska, zwłaszcza korpusu janczarów.
Dlatego też w 1617 roku, po śmierci Ahmeda, to ona miała rozdawać karty. Wbrew oczekiwaniom jej wrogów, postąpiła zgodnie z nowym prawem, przyznając prawo do tronu bratu Ahmeda, Mustafie, zamiast synowi Mehmedowi. Podobnie postąpiła 2 lata później, kiedy obalono Mustafę, a na tron wstąpił syn Mahfiruze, Osman (który nie dotrzymał słowa i zamordował Mehmeda). Za to od 1623 r sprawowała już władzę bezsprzecznie. Sułtanem został jej 11-letni syn Murad, a Kösem została regentką i pozostawała nią aż do 1632, kiedy Murad pozbawił ją tego tytułu. Od 1640 roku sułtanem był kolejny jej syn Ibrahim, który niezbyt interesował się rządzeniem, zostawiając to Valide Sultan Kösem. Po raz kolejny została regentką w 1648, kiedy tron objął jej wnuk 7-letni Mehmed.
Oprócz krótkiego okresu za Murada (1632-1640), Kösem sprawowała najwyższą władzę w Imperium Osmańskim. To ona decydowała o nominacjach, finansach i najważniejszych sprawach państwa, otaczając się zdolnymi Wielkimi Wezyrami, którzy prowadzili za nią kampanie wojenne (m.in. Kemankes czy Koprullu). Jednocześnie okres jej rządów to ogromna korupcja i wzrost znaczenia wojska, szczególnie janczarów. Stało się to początkiem powolnego upadku Imperium Osmańskiego.
Naturalnie Kösem miała wielu wrogów. Większość nie mogła jej zagrozić, ale po intronizacji Mehmeda IV popadła w konflikt z jego matką, a swoją synową Turhan (która według prawa sama powinna być Valide). Wykorzystując coraz większe niepokoje społeczne, Turhan zawiązała spisek i wydała rozkaz zamordowania teściowej. 2 września 1651 r. Kôsem została uduszona jej własnymi włosami przez jednego z eunuchów w Topkapi.
Stambuł opłakiwał ukochaną sułtankę przez 3 dni, a wiele krajów Europy i Azji również ogłosiło żałobę. Po jej śmierci nazywana była Valide-i Maktule (Zamordowana Matka).
.png "Cromaniak")
.png "Koneser")
.png "Weteran")
