Nie tylko połoniny… Bieszczady 2020, Sanok 2021

Po opuszczeniu muzeum niezbędna była krótka regeneracja sił witalnych na zamkowym dziedzińcu.





No a potem dojrzałyśmy do kawki . Miejsce na nią miałyśmy wybrane już wcześniej, polecił nam je kelner z „Bony”, u którego zamawiałyśmy kawę po wyjściu ze skansenu.

„ Kawiarnia u Mnicha” mieści się w zaułku między Rynkiem a ulicą Franciszkańską, wejść można też przez kamienicę w Rynku (nr 20). Wnętrze nie jest duże, ale można zasiąść w sympatycznym patio, co przy sprzyjającej pogodzie wydało nam się lepszym rozwiązaniem .







Kawki i herbatki są tu różnorodne, można też kupić sobie coś do samodzielnego parzenia w funkcjonującym w tym samym lokalu „Sklepie u Bogny”. Do kawy jest też wybór słodkości - ja wybrałam czekoladę od mistrza cukierników z Korczyny, bo jej świetną jakość sprawdziłam jesienią w Bieszczadach.

Danusiu , jeżeli polubiłaś wyroby M.Pelczara , to koniecznie musisz odwiedzić jego Fabrykę Czekolady w Korczynie
Do pijalni łatwo trafić , bo znajduje się na korczyńskim rynku - tam bywamy dość często . . .



Pozdrawiam
Piotr

e

piotrf napisał(a):Danusiu , jeżeli polubiłaś wyroby M.Pelczara , to koniecznie musisz odwiedzić jego Fabrykę Czekolady w Korczynie

Mam nawet plan na wypad w tamtejsze okolice , no ale póki co nie mam odpowiedniego terminu.

Skoro byłyśmy tak blisko, „trzeba” było wstąpić do franciszkańskiego kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego. Wejście główne do świątyni mieści się w narożniku południowo-wschodniej pierzei rynku.



Klasztor i kościół franciszkański w Sanoku został na mocy przywileju wydanego przez księcia Władysława Opolczyka (ówczesny zarządca Rusi Czerwonej). Budowa trwała w latach 1372-1376, a w jej wyniku wzniesiono kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, który nadano zakonowi minorytów ze Lwowa, tj. franciszkanom sprowadzonym z tego miasta do Sanoka. Pierwsze budynki kościoła i klasztoru były drewniane i znajdowały się poza murami miasta, stanowiącymi obecnie dzielnicę Śródmieście. W 1384 siostra Kazimierza Wielkiego i matka króla Ludwika Węgierskiego, Elżbieta Łokietkówna wydała zgodę na przeniesienie siedziby franciszkanów w obręb miasta. Powstał wówczas drewniany klasztor i drewniany kościół Znalezienia Krzyża Świętego , tylko zakrystia była murowana. Kościół ten spłonął w 1604 r. w pożarze miasta wywołanym przez Tatarów. W 1606 r. powstała nowa, murowana barokowa świątynia Podwyższenie Krzyża Świętego. Zabudowania kościoła i klasztoru zostały zniszczone przez pożar w 1632 r., do 1640 r. odbudowano je z kamienia łamanego, powstały też nowe drewniane zabudowania klasztorne. Kolejne skrzydła klasztoru wzniesiono w latach 1722-1747 i 1758-1775. W latach 1846-1847 klasztor został przebudowany, dobudowano wówczas kondygnację piętrową. W 1790 zostało dobudowane skrzydło poprzeczne klasztoru. W okresie Austro-Węgier władze cesarskie przejęły część pomieszczeń klasztornych i utworzyły w nich areszt i sąd cyrkularny (powiatowy) oraz skonfiskowały część majątku kościelnego. W pożarze w 1872 r. spłonęła niemal 1/3 Sanoka, w tym kościół franciszkański . W czasie odbudowy świątynia utraciła barokowy styl, gruntowną przebudowę kościoła ukończono w 1886 r. , wieżę zrekonstruowano do jesieni 1895 r., a w 1896 wzniesiono wieżyczkę na sygnaturkę. Ponowne restauracje kościoła i klasztoru przeprowadzono w 1905 r. , a kaplice w świątyni podwyższono w 1920 r.

Wnętrze kościoła jest przepiękne, zachwyca ornamentami i barwą.





Polichromię wnętrza świątyni wykonał w larach 1935-1939 sanocki malarz Władysław Lisowski.



Obecny ołtarz główny został wybudowany na nowo (po pożarze) w 1887 r. W jego centrum, między sześcioma kolumnami spoczywającymi na postumentach znajduje się późnobarokowy krucyfiks, nad nim gołębica symbolizująca Ducha Świętego, a na szczycie gloria Boga Ojca. Ponad nim na sklepieniu jest przedstawiona Trójca Święta i adorujący ją czterej Ewangeliści. Po bokach ołtarza ustawiono figury Św. Bonawentury i Św. Tomasz z Akwinu. Na kapitelach filarów umieszczono cztery figury aniołów (dwie stojące, dwie siedzące) .

W 1954 przeniesiono do świątyni z pobliskiej cerkwi greckokatolickiej Świętej Trójcy bizantyjską ikonę Matki Boskiej Łaskawej. Pierwsza historyczna wzmianka o ikonie Matki Bożej przywiezionej przez hrabiego Krzysztofa Tarnawskiego spod Moskwy do Sanoka pochodzi z 1596 r. Odnowiony obraz datowany jest na około 1700 r. Ołtarz z obrazem Matki Bożej Pocieszenia znajduje się po lewej stronie nawy głównej.





3 maja 1956 Sekretariat Episkopatu Polski ustalił drugi tytuł kościoła Matki Bożej Pocieszenia , oprócz istniejącego tytułu Podwyższenia Krzyża Świętego oraz wyznaczył drugą niedzielę maja na uroczystość odpustową. W 2005 r. dekretem metropolity przemyskiego w przyklasztornym kościele zostało erygowane sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia – Pani Ziemi Sanockiej



Po lewej stronie nawy główniej umiejscowiona jest kaplica św. Maksymiliana Kolbe, dawniej zwana kaplicą matki Bożej Pocieszenia z uwagi na pierwotne umieszczenie w niej ołtarza i obrazu pod tym wezwaniem. Kaplica ta została odnowiona w 1908 r. oraz ponownie na przełomie lat 1935 i 1936, a także w 2004 r. W ołtarzu kaplicy znajduje się obraz św. Maksymiliana Kolbe, namalowany w 1971 r. przez sanockiego malarza Bronisława Naczasa.

Po prawej stronie nawy głównej umiejscowiony jest ołtarz z obrazem św. Antoniego Padewskiego (XVII w.). W zasuwie tego obrazu istnieje obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa namalowany w 1888 r. Ołtarz posiada dwie kolumny kręcone z łodygami liści i winogronami, nad kolumnami znajdują się aniołki. W 1937 malarz Władysław Lisowski dokonał przemalowania ołtarza na kolor palisandrowy.



Po prawej stronie nawy głównej mieści się przylegająca do zakrystii kaplica św.Franciszka z Asyżu. Kaplica przeszła remont w 1935 r., w tym czasie powstały tam polichromie autorstwa Władysława Lisowskiego. W lutym 1999 r. podjęto renowację polichromii w kaplicy św. Franciszka, wówczas odsłonięto pierwotną dekorację barokową z przełomu XVII/XVIII wieku.





Warto wspomnieć jeszcze o tym, iż właśnie w Sanoku (w już nieistniejącym kościele św. Michała) w 1417 r. odbył się ślub Władysława Jagiełły z jego trzecią żoną Elżbietą Granowską.

Sporo informacji o kościele i klasztorze przekazał nam jeden z zakonników. Razem z nim przeszłyśmy przez zakrystię, a następnie przez sklepione krzyżowo krużganki wiodące od strony wirydarza i umożliwiające okrężne przejście z kościelnej kruchty do zakrystii i dalej do prezbiterium.

W krużgankach (skrzydło wschodnie klasztoru) znajduje się kaplica św. Zygmunta Gorazdowskiego (zwana też „Ogrójcem”) ufundowana w XIX w. przez rodzinę Rylskich. Zygmunt Gorazdowski urodził się w Sanoku, jest drugim patronem miasta (pierwszy to Michał Archanioł). Kaplica została odnowiona w 1901 r. , w 1977 r. została zrekonstruowana,natomiast w 2012 r. odrestaurowano polichromię. Znajdujący się w kaplicy krzyż pochodzi z początku XVIII w.

Wraz z naszym przewodnikiem-zakonnikiem, obok furty klasztornej przeszłyśmy na dziedziniec, aby ze skarpy podziwiać widok na miasto.















W 2019 r. podjęto prace budowlane zmierzające do zabezpieczenia skarpy do jej podnóża, gdyż w zabudowaniach kościoła franciszkanów powstało wiele pęknięć. Umocnienie skarpy zakończono w ubiegłym roku. ( https://esanok.pl/2020/sanok-prace-przy ... 0e2mp.html )

Uliczką Franciszkańską dotarłyśmy do ulicy 3 Maja, aby ul. Grzegorza z Sanoka i przez plac św. Michała wrócić do Rynku.
Pomiędzy ulicami 3 Maja, Kościuszki i Grzegorza z Sanoka umiejscowione są sanockie arkady, czyli Ramerówka. Budynek został zbudowany po pożarze miasta z 1872 r. Pierwotnie stanowił prywatną kamienicę żydowskiej rodziny Ramerów , stąd tradycyjna nazwa budynku.











W latach 1377-1787 w miejscu obok obecnej Ramerówki stał kościół NMP, z tego powodu skwer przy zachodniej fasadzie kamienicy nazwano Placem Marii. Obecnie w tym miejscu znajduje się Kamień 1000-lecia z napisem: „Tysiąc lat państwa Polskiego. Osiemset lat Sanoka 1960”.

Zrobiło się upalnie, toteż nabrałyśmy ochoty na piwko . Skoro U Szwejka było zamknięte, chciałyśmy przysiąść gdzieś na rynku…



Jednakże znalezienie miejsca dla 10 bab przy sąsiadujących ze sobą stolikach nie było łatwe. Ba, było niemożliwe !
Na szczęście udało się to po przejściu przez ratuszową bramę, za którą ukazała nam się restauracja „Pod Zegarem”.
Na jedzenie było jeszcze za wcześnie, zadowoliłyśmy się zimnym Leżajskiem (część wybrała białe winko).





Na zacienionym tarasie z widokiem na wschodnią część miasta trochę posiedziałyśmy, wszak trzeba było odpocząć po kilku godzinach zwiedzania.

Ochłodzone i pokrzepione, wróciłyśmy na Plac św. Michała, aby zaglądnąć do farnego kościoła – gdy wcześniej przechodziłyśmy obok, akurat trwała tam msza, więc odłożyłyśmy zwiedzanie na później.
Plac św. Michała dawniej zwany był Placem Mansjonarskim (albowiem w budynku przylegającym od zachodu mieszkali księża mansjonarze), w okresie PRL-u nosił nazwę Placu Pokoju, a potocznie zwano go Małym Rynkiem. Obecna nazwa została nadana w 1989 r. Plac został wtórnie ukształtowany w 1784 r. po z niwelowaniu znajdującego się dawniej w tym miejscu cmentarza należącego do kościoła św. Michała Archanioła. Rewitalizację placu przeprowadzono w latach 2012-2013, działania te poprzedziły prace archeologiczne, podczas których natrafiono m.in. na ludzkie szkielety oraz wyposażenie grobów (monety, paciorki i inne obiekty archeologiczne). Po zakończeniu badań archeologicznych i rewitalizacji placu, odzwierciedlono dokładny kształt i lokalizację kościoła św. Michała Archanioła, który stał w centrum starego cmentarza. W 2013 na Cmentarzu Południowym w Sanoku dokonano zbiorowego pochówku szczątków ludzkich wydobytych w czasie wykopalisk.





Stojący przy placu Młodzieżowy Dom Kultury to dawny Dom Mansjonarzy zbudowany w XVIII w., przebudowany i rozbudowany w XIX w. W latach 1966-1989 prowadzono prace konserwacyjne i remontowe budynku.





Na placu św.Michała oczywiście nie może zabraknąć pomnika św. Michała Archanioła – patrona Sanoka. Pomnik został odsłonięty w 2018 r. , odlana z brązu rzeźba liczy łącznie z cokołem 5 m. Zgodnie z atrybutem świętego, na tarczy Archanioła Michała widnieje napis w języku łacińskim: „Quis ut Deus” ( „Któż jak Bóg”).

Parafialny kościół Przemienienia Pańskiegostoi w narożniku Placu św.Michała i ul. Grzegorza z Sanoka. Zastąpił gotycką świątynię św. Michała wzniesioną prawdopodobnie w połowie XIV w., która doszczętnie spłonęła w 1782 r. i nie została odbudowana. Nowa fara została budowana od 1874 r. , pierwszą odprawioną w niej mszą była pasterka w Wigilię Bożego Narodzenia 1886 r. Świątynia nie była wówczas jeszcze ukończona w pełni; budynek był nieotynkowany, nie miał podłogi. W kolejnych latach trwały prace wykończeniowe w kościele. Dwie wieże dobudowano w latach 1903 – 1906. Secesyjną polichromię wykonano w latach 1906 – 1907, jej konserwacji dokonano w 1972 r. Remont kościoła został rozpoczęty w 1996 r.









Pierwotnie świątynia posiadała dwa wejścia: do nawy głównej od strony placu św. Michała i do nawy bocznej poprzecznej wschodniej od strony ulicy Grzegorza z Sanoka (drugie wejście zostało zamurowane w listopadzie 1939).

Trochę fotek z wnętrza…

Ostatnie miejsce w centrum Sanoka, jakie zdecydowałyśmy się zobaczyć, to prawosławny Sobór św. Trójcy , pierwotnie cerkiew Zesłania Ducha Świętego. Świątynia ta została zbudowana w latach 1784 – 1790. Obok cerkwi znajduje się wolnostojąca, murowana dzwonnica z 1827 r.



Do wnętrza dało się zaglądnąć jedynie przez kratę. Oprócz ołtarza głównego i ikonostasu (z 2 poł. XIX w. z ikoną Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVII w.) w cerkwi znajdują się dwa boczne barokowe ołtarze . W jednym z bocznych ołtarzu znajduje się XVII-wieczna cudowna Ikona Matki Boskiej Sanockiej, przeniesiona z cerkwi Narodzenia Matki Bożej zburzonej w 1790 roku. Polichromia powstała w 1907 r.