Platforma cro.pl© Chorwacja online™ - podróżuj z nami po całym świecie! Odkryj Chorwację i nie tylko na forum obecnych i przyszłych Cromaniaków ツ

Kajakowy Pelješac i Šipan z Przeklętym finałem

Nasze relacje z wyjazdów do Chorwacji. Chcesz poczytać, jak inni spędzili urlop w Chorwacji? Zaglądnij tutaj!
[Nie ma tutaj miejsca na reklamy. Molim, ovdje nije mjesto za reklame. Please do not advertise.]
maslinka
Weteran
Avatar użytkownika
Posty: 15153
Dołączył(a): 02.08.2008

Nieprzeczytany postnapisał(a) maslinka » 18.09.2021 20:19

Nefer napisał(a):Lubię zapach czosnku, mógłbym zatem tam poplażować. :)

Ja też lubię :D Zapach i smak 8)

Nefer napisał(a):Widoki z wysepki bardzo przyjemne. :)

Orebić fajnie się z niej prezentował :)
maslinka
Weteran
Avatar użytkownika
Posty: 15153
Dołączył(a): 02.08.2008

Nieprzeczytany postnapisał(a) maslinka » 19.09.2021 18:04

20 lipca (wtorek): Kajakiem między wysepkami - część druga i pizza na Campie Lavanda

Opuszczamy wysepkę Majsanić i płyniemy w stronę Velej Stupy. Ścigamy się z panem w zielonym kajaku ;):

2021-07-20-12h57m36.JPG


Miejscami jest bardzo płytko, trzeba uważać na wystające z wody grzebienie:

2021-07-20-12h58m55.JPG


Tamten kajakarz dotarł szybciej do brzegu ;), ale miał bliżej i było mu łatwiej w plastikowym kajaku. Zresztą nie będziemy wysiadać przy knajpce, która co prawda wygląda sympatycznie:

2021-07-20-12h59m50.JPG


ale nie wzięliśmy wystarczająco dużo pieniędzy, żeby tu jeść, a piwa raczej nie mają (ewentualnie jakąś Coronę ;) 0,33, a to nie piwo przecież :mrgreen:)

Widzimy też pierwszą dzisiaj huśtawkę ustawioną w wodzie :) Popularne ustrojstwo, o czym przekonamy się za chwilę. Żałuję trochę, że nie skorzystałam...

Kolorystycznie beach bar utrzymany jest w greckich klimatach. Znalazłoby się też jakieś wygodne miejsce do plażowania:

2021-07-20-13h01m13.JPG


ale spróbujemy opłynąć wyspę i poszukać czegoś bardziej w naszym stylu:

2021-07-20-13h02m42.JPG


Mamy teraz taki widok na Orebić:

2021-07-20-13h09m04.JPG


Udaje się znaleźć na Velej Stupie fajną półkę skalną:

2021-07-20-13h33m15.JPG


I pewnie z radością plażowalibyśmy w tym ustronnym miejscu, gdyby nie fakt, że wiatr wzmaga się z każdą minutą, a Plavac coraz bardziej podskakuje na falach:

2021-07-20-13h37m21.JPG


Małż zabezpieczył go kotwicą z solidnych kamieni (umieszczonych w siatce do podrywki wędkarskiej), ale przy tak silnym mistralu, na dłuższą metę, niewiele to da.

Zgarniamy więc Różowego Koleżkę i płyniemy w stronę Orebića:

2021-07-20-13h46m17.JPG


A potem na wschód, pchani wiatrem. Tak się sprytnie ustawiliśmy :D Ciekawe, jak będzie z powrotem :roll: Czy mistral się uspokoi, czy też będziemy zmuszeni siedzieć gdzieś na jakiejś plaży aż do zmroku...

Mijamy miejsce, z którego startowaliśmy:

2021-07-20-14h12m54.JPG


Przed nami Trstenica:

2021-07-20-14h16m30.JPG


Nie żałuję, że nigdy nie powiększyliśmy tłumu na tej plaży ;):

2021-07-20-14h16m36.JPG


Obok hotelu i winiarni Korta Katarina jest już więcej przestrzeni:

2021-07-20-14h21m23.JPG


Natomiast plaża przy campie Nevio znów zatłoczona:

2021-07-20-14h27m53.JPG


Choć dużo miejsca zajmują na niej różne pływadła i namiociki rozłożone, mimo że jest tu sporo naturalnego cienia.

Kolejna huśtawka w wodzie:

2021-07-20-14h29m23.JPG


Skuter przecina nam drogę, powodując wielkie fale :roll::

2021-07-20-14h29m16.JPG


Zdecydowanie za duży ruch! Ale zaraz odpoczniemy. Właśnie widzimy obiecującą i zupełnie pustą plażę 8O:

2021-07-20-14h33m00.JPG


Zastanawiamy się, co jest z nią nie tak ;):

2021-07-20-14h35m23.JPG


Na razie wygląda fajnie:

2021-07-20-14h38m45.JPG


Co prawda nie ma tu małych, okrągłych otoczaków, ale jest więcej niż przyzwoicie :)

Zanim jednak będziemy plażować, pójdziemy coś przekąsić, bo oto wylądowaliśmy obok campingu Lavanda. Camp działa od roku, a nad samym morzem mieści się miła restauracja, z takim widokiem:

2021-07-20-14h58m07.JPG


Na wprost mamy Veliką Sestricę:

2021-07-20-14h58m02.JPG


a za moimi plecami - campingową plażę i kolejną huśtawkę ;):

2021-07-20-14h58m13.JPG


Miałam się w końcu pohuśtać, ale... zapomniałam :oops: :lol:

Zjadamy bardzo smaczną pizzę z pršutem:

2021-07-20-15h16m05.JPG


Siłę wiatru dobrze widać po moich włosach ;)

Restauracja ma bardzo dobre opinie na Google Maps, w karcie można znaleźć praktycznie wszystko - od ryb i owoców morza, przez čevapy i inne mięsa, pizzę, makarony, aż po dania ispod peke. Ceny są umiarkowane, jak na tak pięknie położony lokal. Obiecujemy sobie, że tu przyjdziemy kiedyś wieczorem, ale ostatecznie nie udaje nam się :? Jakoś zawsze bardziej ciągnęło nas do centrum... Żeby dotrzeć na Camping Lavanda, trzeba iść dość spory kawałek wzdłuż ruchliwej drogi, a to nie należy do przyjemności.

Sam camp też robi dobre wrażenie, przynajmniej tak nam się wydaje na podstawie krótkich obserwacji, np. sanitariaty są bardzo czyste (korzystaliśmy tylko z tych przy plaży i restauracji jednocześnie). Małżowi w takich momentach zawsze robi się trochę smutno, że już nie jeździmy na campingi... Myślę, że temat campów nie jest dla nas zamknięty, jeszcze pojedziemy 8) Może w innym kraju ;)

Po smacznym obiedzie idziemy na plażę, przy której zostawiliśmy (na kotwicy) naszego Plavca. A że trochę mi się nudzi ;), spaceruję:

2021-07-20-16h26m31.JPG


Plaża w dużej części zawalona jest uschniętymi drzewami i drewnianymi konstrukcjami, ale nie to jest problemem.

2021-07-20-16h27m23.JPG


Bardzo trudno wchodzi się tutaj do wody. Normalnie nie zwracam na to uwagi, bo zawsze jakoś wejdę ;), ale w tym miejscu mnóstwo jest wielkich głazów, a grzebienie skalne trafiają się nawet tam, gdzie jest już głęboko. Mieszkańcy campingu mają do dyspozycji wygodną, sztucznie usypaną, plażę, więc nic dziwnego, że z niej korzystają. Jednak do spokojnego leżenia, czytania, relaksu to miejsce nadaje się znakomicie :)

Po dłuższym leniuchowaniu zbieramy się w drogę powrotną. Fale są nadal spore, ale nie wieje już tak mocno. Gonimy galeba ;):

2021-07-20-17h53m18.JPG


Swoją drogą, bardzo mało mew jest w okolicach Pelješca. W zeszłym roku, u wybrzeży Brača, trafialiśmy w zdecydowanie bardziej galebowe rejony.

Mijamy fishpicknickowy statek, z którego właśnie skaczą turyści:

2021-07-20-17h49m43.JPG


To Papa, którym można popłynąć na wysepki na Kanale Korczulańskim, m.in. na Badiję, no i jeszcze do Lumbardy. Zastanawialiśmy się nad skorzystaniem z tej atrakcji, ale ostatecznie stwierdziliśmy, że na Badiję, a nawet dalej ( 8O ) popłyniemy sobie kajakiem :D

Przybijamy do brzegu w miejscu, w którym rozpoczęliśmy wycieczkę. Małż idzie z kajakiem do apartmana, a ja czekam na plaży:

2021-07-20-18h05m39.JPG


wpatrując się w oświetloną wieczornymi promieniami słońca Veliką Sestricę:

2021-07-20-18h06m15.JPG


Kiedy oboje docieramy na kwaterę, jest już po 18:30. Jesteśmy trochę zmęczeni i nie chce nam się uskuteczniać pindrzonka, więc zostajemy "w domu". Czasami trzeba pozjadać coś z własnych zapasów ;)

Na koniec - trasa całej wycieczki (trzy kolory, trzy etapy ;)), którą opisałam w dwóch odcinkach:

Camp Lavanda.png
Habanero
Mistrz Europy UEFA
Avatar użytkownika
Posty: 6671
Dołączył(a): 14.09.2016

Nieprzeczytany postnapisał(a) Habanero » 19.09.2021 19:59

Ostatnie odcinki śledziłem z mapą i wielkim karpiem :o
Inny świat :D Pływanie między takimi wysepkami, to jest to :P .
Swoją drogą to macie nerwy,...tak po otwartym, z wysepki na wysepkę sobie skakać 8O
No ale jak się ma w CV Šćedro z Zavali, to i Korčulę z Orebića można pyknąć :oczko_usmiech:
maslinka
Weteran
Avatar użytkownika
Posty: 15153
Dołączył(a): 02.08.2008

Nieprzeczytany postnapisał(a) maslinka » 19.09.2021 21:34

Habanero napisał(a):Ostatnie odcinki śledziłem z mapą i wielkim karpiem :o
Inny świat :D Pływanie między takimi wysepkami, to jest to :P .

Island hopping ;) to rzeczywiście fajna sprawa :D

Habanero napisał(a):Swoją drogą to macie nerwy,...tak po otwartym, z wysepki na wysepkę sobie skakać 8O
No ale jak się ma w CV Šćedro z Zavali, to i Korčulę z Orebića można pyknąć :oczko_usmiech:

Tak bardzo otwarte to morze nie było ;), staraliśmy się tak płynąć, żeby w zasięgu był zawsze jakiś ląd, tzn. wyspa ;)
A Korčuli z Orebića nie było sensu robić, plażowo lepiej było na wysepkach, tylko raczej na tych, na które popłynęliśmy kiedy indziej :mrgreen:
Kapitańska Baba
Weteran
Avatar użytkownika
Posty: 13075
Dołączył(a): 16.12.2016

Nieprzeczytany postnapisał(a) Kapitańska Baba » 20.09.2021 07:57

Super wycieczka!
Na Majsanie - a raczej w jego okolicy - byliśmy dwukrotnie - woda przy wyspie była genialnie błękitna :hearts:
maslinka
Weteran
Avatar użytkownika
Posty: 15153
Dołączył(a): 02.08.2008

Nieprzeczytany postnapisał(a) maslinka » 20.09.2021 11:15

Kapitańska Baba napisał(a):Na Majsanie - a raczej w jego okolicy - byliśmy dwukrotnie - woda przy wyspie była genialnie błękitna :hearts:

Tak, kolor wody był tam wspaniały, ale podczas następnej wycieczki (którą opiszę już za chwilę ;)) trafimy na jeszcze lepszy :mrgreen:
tony montana
Weteran
Avatar użytkownika
Posty: 14087
Dołączył(a): 14.01.2012

Nieprzeczytany postnapisał(a) tony montana » 20.09.2021 11:37

Mega fajne te widoczki z wody, dzielni jesteście z tym wiatrem :)
maslinka
Weteran
Avatar użytkownika
Posty: 15153
Dołączył(a): 02.08.2008

Nieprzeczytany postnapisał(a) maslinka » 20.09.2021 18:36

tony montana napisał(a):Mega fajne te widoczki z wody, dzielni jesteście z tym wiatrem :)

Dzięki! :D Czasami nie mamy wyboru ;)
maslinka
Weteran
Avatar użytkownika
Posty: 15153
Dołączył(a): 02.08.2008

Nieprzeczytany postnapisał(a) maslinka » 21.09.2021 13:12

21 lipca (środa): Nasz Pelješac na ziemi ;)

Dzisiaj kolejny dzień kajakowania. Tym razem startujemy z Žuljany. Obiecujemy sobie dużo po tutejszych plażach i nie będziemy rozczarowani :D

Trochę się na kwaterce gramoliliśmy, więc do celu docieramy dopiero przed 11:00 :oops:

2021-07-21-10h53m14.JPG


Musimy przejechać przez samo centrum miejscowości:

2021-07-21-10h54m04.JPG


Polako, polako, tutaj rządzą piesi ;) Trochę nam głupio, że mącimy spokój tego miejsca, ale tak rozwiązano ruch w Žuljanie. Chociaż tyle, że droga jest jednokierunkowa i wrócimy inaczej.

Po chwili wyłania się piękny widok:

2021-07-21-10h55m37.JPG


Uvala Vučine, z której będziemy startować:

2021-07-21-10h55m59.JPG


Samochód zostawiamy na sporym parkingu, na którym stoi kilka aut; za tydzień będzie tu trudno o wolne miejsce :roll: Mamy dosłownie dwa kroki do plaży, która w tym momencie jest całkowicie zacieniona:

2021-07-21-11h09m41.JPG


Odbijamy od brzegu. Kawałek dalej jest plaża FKK:

2021-07-21-11h15m36.JPG


Za plecami natomiast mamy wzgórze z crkvą Gospe od sedam žalosti:

2021-07-21-11h15m25.JPG


Postanowiliśmy popłynąć w lewo, w stronę wyspy Lirica, na której znajduje się latarnia morska. Po drodze mijamy inną wyspę - Kosmač:

2021-07-21-11h17m55.JPG


Różowy Koleżka w pełnej gotowości :mrgreen::

2021-07-21-11h21m44.JPG


Płyniemy za supującymi, w stronę klifów:

2021-07-21-11h29m06.JPG


Coraz większy ruch na wodzie oznacza, że dopłynęliśmy do plaży o wyjątkowej urodzie, która w Google Maps została nazwana Secret Beach, a na mapach.cz jest to po prostu uvala Kupljenova:

2021-07-21-11h35m01.JPG


Białe otoczaki i niesamowity kolor wody mają wielu amatorów:

2021-07-21-11h36m23.JPG


Oprócz głównej plaży są tu maleńkie perełki, które udaje mi się wypatrzeć między skałami. Niestety wszystkie zajęte, ale jeszcze tu wrócimy :mrgreen:

Tymczasem obieramy kurs na Liricę:

2021-07-21-11h36m47.JPG


Pod drodze widzimy kolejne sympatyczne miejsca, tylko w cieniu, a my lubimy się smażyć :P:

2021-07-21-11h38m31.JPG


Poza tym jesteśmy ciekawi, co jest dalej ;)

Rezygnujemy z podpływania do brzegów Liricy, bo widać, że nie ma tam atrakcyjnych do plażowania miejscówek:

2021-07-21-11h46m26.JPG


Zamiast tego odbijamy w lewo, w stronę uvali Kupinova:

2021-07-21-11h53m04.JPG


Bardzo podobnie nazwano dwie zatoczki w okolicach Žuljany (na mapach.cz, bo na GM nie mają nazwy).

Interesuje nas szczególnie skała widoczna po prawej:

2021-07-21-11h54m55.JPG

2021-07-21-11h56m24.JPG


Pod nią jest mikroplaża, oczywiście w cieniu:

2021-07-21-11h57m01.JPG


Zdecydowanie bardziej odpowiadałaby nam ta trochę większa, po lewej, ale tam niedawno pontonem przybiła jakaś para, a pan właśnie otwiera piwo ;):

2021-07-21-11h57m39.JPG


Pozazdrościliśmy facetowi, trzeba się w końcu na coś zdecydować :evil: Postanawiamy wrócić. Znowu Lirica:

2021-07-21-12h02m18.JPG


do której właśnie dopłynęły dwa kajaki. Widać człowieka przy latarni:

2021-07-21-12h07m21.JPG


My już trochę pozwiedzaliśmy ;), teraz chcemy się oddać błogiemu lenistwu. Tylko gdzie? :roll: Mamy dużo szczęścia, bo kiedy zbliżamy się do Secret Beach (Uvali Kupljenovej), motorówka opuszcza malutką plażę wciśniętą między skały :mrgreen::

2021-07-21-12h19m34.JPG


Teraz jest cała nasza :hearts::

2021-07-21-12h20m15.JPG


Nasz Pelješac na ziemi ;) Od razu zdradzę, że to najpiękniejsza plaża, jaką udało nam się w tym roku "zdobyć" kajakiem :D:

2021-07-21-12h20m44.JPG


Miejsca nie jest może dużo ;):

2021-07-21-12h28m43.JPG


Gdy przypływ zacznie nas podmywać, przeniesiemy się kawałek w głąb. Ale póki co cieszymy się cudownym kolorem wody :hearts::

2021-07-21-12h32m47.JPG


Jedyny problem to jej temperatura - baaardzo orzeźwiająca ;) Ale nawet w raju nie można mieć wszystkiego :oczko_usmiech:

Trochę się wygłupiamy :D:

2021-07-21-12h30m09.JPG


Dzielny Flaming pracuje ;):

2021-07-21-12h37m10.JPG


a Plavac odpoczywa :D:

2021-07-21-12h29m52.JPG


Snurkować nie ma sensu, bo dno widać dobrze bez konieczności zanurzania głowy. Można też się kąpać bez butów :)

Zostajemy na tej cudnej plaży do późnych godzin popołudniowych. I kiedy już mamy odpływać, pojawia się taki gość 8O:

2021-07-21-15h59m54.JPG


To samica muflona :) Gospodarz opowiadał nam, że jak będziemy mieli szczęście, zobaczymy muflony na szlaku na Sv. Iliję, a my spotykamy zwierzaka na plaży w okolicach Žuljany :mrgreen:

Akurat w tym momencie obiektyw musiał zaparować :roll: Muflon staje i przez chwilę mierzymy się wzrokiem ;):

2021-07-21-16h01m07.JPG


Jest dość blisko; przez ułamek sekundy zastanawiam się, czy ten uroczy zwierzak nie ma przypadkiem złych zamiarów ;) Muflonowi jednak nie w głowie żadne ataki na nas ;), powoli się oddala. Po prostu - chciał się przywitać :D

Zadowoleni z niespodziewanych odwiedzin, które były wisienką na torcie dzisiejszego niezwykle udanego plażowania, możemy spokojnie odpływać...

W następnym odcinku dokończę opis kajakowania, ale już teraz wrzucam mapkę z zaznaczoną trasą rejsu:

Kupinova_Kupljenova.png


:papa:
Ostatnio edytowano 21.09.2021 17:49 przez maslinka, łącznie edytowano 1 raz
mchrob
Cromaniak
Avatar użytkownika
Posty: 1996
Dołączył(a): 06.10.2017

Nieprzeczytany postnapisał(a) mchrob » 21.09.2021 13:34

Miejscówka rewelacyjna, idealnie dopasowana na dwie osoby ;)
Bravik
Mistrz Ligi Mistrzów UEFA
Avatar użytkownika
Posty: 5267
Dołączył(a): 04.01.2018

Nieprzeczytany postnapisał(a) Bravik » 21.09.2021 13:55

No wreszcie - kompletny Flaming. I nawet zielone nie gryzie się z różowym.
Ale uwaga, chyba matka szuka młodych, bo ta płynęła właśnie w kierunku Pelješca. :wink:
Załączniki:
IMG_20210816_125504.jpg
Epepa
Cromaniak
Avatar użytkownika
Posty: 605
Dołączył(a): 29.10.2017

Nieprzeczytany postnapisał(a) Epepa » 21.09.2021 14:26

Czekałam na odcinek z Żuljany i nie zawiodłam się! Do pięknych plaż udało Wam się dotrzeć.

Ta wysepka nazywa się Kosmač. :mrgreen: Nawet chwilę na niej plażowaliśmy.
Obrazek

Co prawda nie mam porównania, ale dla mnie Żuljana była doskonałą bazą wypadową do kajakowych wycieczek. Jedyny minus to dość duży ruch na wodzie. Byłam w drugiej połowie września i zaskoczyło mnie, że tak trudno o wolną zatoczkę.
Kapitańska Baba
Weteran
Avatar użytkownika
Posty: 13075
Dołączył(a): 16.12.2016

Nieprzeczytany postnapisał(a) Kapitańska Baba » 21.09.2021 15:33

Śliczna plażyczka - te białe kamyki i kolor wody - bajka :hearts:

A pani muflonowa - takie odwiedziny to ja lubię :hearts: Każdy zwierzak jest zawsze przeze mnie bardzo mile widziany :wink:
Zazdroszczę spotkania - nigdy jeszcze nie widziałam żywego muflona :oops:
maslinka
Weteran
Avatar użytkownika
Posty: 15153
Dołączył(a): 02.08.2008

Nieprzeczytany postnapisał(a) maslinka » 21.09.2021 17:44

mchrob napisał(a):Miejscówka rewelacyjna, idealnie dopasowana na dwie osoby ;)

Dokładnie, w sam raz na długość i na szerokość ;)

Bravik napisał(a):No wreszcie - kompletny Flaming. I nawet zielone nie gryzie się z różowym.

W tym zestawieniu nigdy się nie gryzie :mrgreen:

Epepa napisał(a):Czekałam na odcinek z Żuljany i nie zawiodłam się! Do pięknych plaż udało Wam się dotrzeć.

Następnym razem popłyniemy w drugą stronę (w kierunku Trstenika) i też będzie pięknie :)

Epepa napisał(a):Ta wysepka nazywa się Kosmač. :mrgreen:

Ooo, dzięki! :D Jak przybliżałam mapę na GM, nie było żadnej nazwy, ale teraz, jak wpisałam: Kosmač, to się pokazała wysepka 8)
Już zmieniłam :)

Epepa napisał(a):Co prawda nie mam porównania, ale dla mnie Żuljana była doskonałą bazą wypadową do kajakowych wycieczek. Jedyny minus to dość duży ruch na wodzie. Byłam w drugiej połowie września i zaskoczyło mnie, że tak trudno o wolną zatoczkę.

Jako baza do wycieczek kajakowych Żuljana jest świetna!
A ruch też mnie bardzo zaskoczył. Co prawda późno wypłynęliśmy, ale i tak liczba wszelkiej maści jednostek pływających była porażająca.

Kapitańska Baba napisał(a):Śliczna plażyczka - te białe kamyki i kolor wody - bajka :hearts:

Otoczaki cudowne! :hearts: Można było leżeć na nich bez ręcznika i kąpać się bez butów :)

Kapitańska Baba napisał(a):A pani muflonowa - takie odwiedziny to ja lubię :hearts: Każdy zwierzak jest zawsze przeze mnie bardzo mile widziany :wink:
Zazdroszczę spotkania - nigdy jeszcze nie widziałam żywego muflona :oops:

Ja też uwielbiam spotkania ze zwierzakami 8)
A muflony zobaczymy jeszcze, schodząc ze Sv. Iliji :mrgreen: Tylko szybkie będą i nie zdążę im zrobić zdjęcia ;)
Nefer
Koneser
Avatar użytkownika
Posty: 5793
Dołączył(a): 06.08.2010

Nieprzeczytany postnapisał(a) Nefer » 21.09.2021 18:36

No pięknie, pięknie - kajakowanie, ładna plażyczka i jeszcze muflon na deser :D.. Miły wakacyjny dzień :).
Poprzednia stronaNastępna strona

Powrót do Nasze relacje z podróży

cron
Kajakowy Pelješac i Šipan z Przeklętym finałem - strona 15
Nie masz jeszcze konta?
Zarejestruj się
reklama
Chorwacja Online
[ reklama ]    [ kontakt ]

Platforma cro.pl© Chorwacja online™ wykorzystuje cookies do prawidłowego działania, te pliki gromadzą na Twoim komputerze dane ułatwiające korzystanie z serwisu; więcej informacji w polityce prywatności.

Redakcja platformy cro.pl© Chorwacja online™ nie odpowiada za treści zamieszczone przez użytkowników. Korzystanie z serwisu oznacza akceptację regulaminu. Serwis ma charakter wyłącznie informacyjny. Cro.pl© nie reprezentuje interesów żadnego biura podróży, nie zajmuje się organizacją imprez turystycznych oraz nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam.

Copyright: cro.pl© 1999-2025 Wszystkie prawa zastrzeżone