Zanim zdziadziejemy: Rumunia 2011

[dangol]

Schodzimy na parking...



















Zjadamy ostatniego węgierskiego arbuza i ruszamy dalej.

[dangol]

Podjeżdżamy na Spišské Podhradie czyli dawną osadę pod Spiskim Zamkiem, zasiedloną w XII wiekuy przez kolonistów niemieckich, wzmiankowaną w 1249 roku. Już w 1271 roku otrzymała prawa miejskie.



W Spiskim Podgrodziu zatrzymujemy się dosłownie na chwilkę. W mieście znajduje się dawna synagoga (1875-1905 r.), renesansowy ratusz z roku 1546 (odrestaurowany 1785-1786 oraz 2 poł. XX w.), gotycko-renesansowe i barokowe domy mieszczańskie przebudowane XVIII-XIX w. ...





Pomiędzy Mariánskym i Palešovým námestí stoi rzymskokatolicki kościół parafialny Narodzenia NMP. Pierwotnie romański (1258 r.), w latach 1462-1497 przebudowany w stylu gotyckim. Po pożarze miasta (1794 r.) stary kościół rozebrano (zachowała się wieża), w latach 1824-1825 postawiono nowy klasycystyczny. Kościół otacza mur z bramą wejściową - pierwotnie gotycką, przebudowaną XVII-XVIII w.





Najcenniejszy jest skrzydłowy gotycki ołtarz boczny (1521 r.) z figurą NMP pośrodku.

Fotka z netu:

Pierwotnie ołtarz był poświecony Św. Barbarze. Małe malowidła ze skrzydeł ołtarza oprócz Św. Barbary przedstawiają św. Urszulę, św. Małgorzatę i św. Genowefę, św. Krystynę, św. Dorotę, św. Petronelę i św.Juliannę. Malowidła odrestaurowano w 1906 roku, do ołtarza dodano wówczas neogotyckie figury św. Stefana i św. Władysława, skrzynię ołtarzową ozdobiłi figury św. Floriana i św. Walentego. Cały ołtarz odrestaurowano w 2009 roku.
Z dawnego wyposażenia wnętrza zachowała się gotycka chrzcielnica z brązu ( 1390 r.) oraz część obrazów i figur ze zkrzydłowego ołtarza głównego z końca XV wieku (teraz w bratysławskim muzeum). Obecnie w głównym ołtarzu znajduje się obraz Narodzenia NMP z 1853 r.

Niestety, wnętrze kościoła zobaczyć możemy jedynie przez szybę pomiędzy kruchtą a nawą...

[dangol]

Przechodzimy na Mariánske námestí.



Znajduje się tutaj barokowa kolumna maryjna (1726 r., odrestaurowana 1861 i 2009). Jest też klasycystyczny kościół ewangelicki (1799-1808).











Fotka M.:

W miejscu średniowiecznego szpitala miejskiego augustianów (wzm. 1327) w latach 1653-1658 powstał w tego miejscu klasztor bonifratrów (Milosrdných bratov), przebudowany w stylu barokowym w latach 1727-1736. Jego częścią jest zbudowany w 1671 roku kościół św. Jana Bożego (sv. Jána z Boha), przebudowany w stylu barokowym w tym samym czasie co klasztor. Na fasadzie pond wejściem w stiukowym obramowaniu znajduje się barokowe malowidło przedstawiające św. Jana Nepomucena i św. Mikołaja. Do kościoła klasztornego nie podchodzimy jednakże, widzimy go wyłącznie przez samochodową szybę.



Śpieszno nam do Lewoczy, po której nie udało się poszwendać wczoraj wieczorem... Pomimo pośpiechu , na kolejny moment zatrzymamy się w jeszcze jednym miejscu

[Franz]

Śpieszno nam do Lewoczy

Kolejne piękne miejsce. Już się cieszę.

Pozdrawiam,
Wojtek

[piotrf]

Śpieszno nam do Lewoczy

Najpiękniejsze miasto na słowackim Spiszu

Czy odwiedziliście muzeum w ratuszu


Pozdrawiam
Piotr

[dangol]

Uprzedzając to, co będzie w relacji: w muzeum niestety nie byliśmy, gdyż trochę za mało czasu przeznaczyliśmy na Lewoczę. Może następnym razem...

[dangol]

Od 1948 w skład Spiskiego Podgrodzia wchodzi również położona Spišská Kapitula (na wschodnim stoku Martinowskiego Kopca, 1,5 km od rynku) - dawniej osobna miejscowość, nazywana "słowackim Watykanem", siedziba biskupa Spiszu.

Ośrodek religijny mógł istnieć na wzgórzu już w czasach Państwa Wielkomorawskiego. Miejscowy kościół św. Marcina wzmiankowano już w XII wieku, od XIII wieku była to siedziba kapituły i ważny na Spiszu ośrodek religijny.
Pierwsze mury obronne wybudowano w XIV wieku, solidniejsze obwarowania (istniejące do dziś) powstały w latach 1662-1665, wówczas Spiska Kapituła otrzymała prawa miejskie. Mieszkańcami byli przeważnie członkowie kapituły i ich służba. Domy - kanonie są skupione przy jedynej ulicy kończącej się dwoma bramami. Kanonie są z różnych okresów (XIV - XIX w.): gotyckie, renesansowe, barokowe ...

Widok od strony Bramy Górnej (Fotka z netu) :



My jednakże zaczynamy spacer przy Bramie Dolnej:

Fotka M.: &

Stamtąd podążamy w stronę położonych na górze głównych zabytków kapituły.



Fotka M.:











Fotka z netu:

Fotka M.:

[Franz]

Od 1948 w skład Spiskiego Podgrodzia wchodzi również położona Spišská Kapitula

A tu jestem po raz pierwszy dzięki Tobie.

Pozdrawiam,
Wojtek

[dangol]

Budynek seminarium, pierwotnie gotycki, później przebudowany w stylu renesansowym i barokowym, obecny wygląd klasycystyczny.

Fotka z netu:

Późnorenesansowy pałac biskupów z 1652 z barokowym wystrojem. Najstarsze skrzydło pałacu pochodzi z XIII w.

Fotka z netu:



Fotka M.:



Wieża zegarowa z 1793 r.:









Brama Górna od sttrony wewnętrznej:



Kolumna ze św. Janem Nepomucenem ( 1723 r.):

[dangol]

Dominującą budowlą jest późnoromańska katedra św. Marcina z dwoma wieżami, ze względu na późniejsze przebudowy mająca wygąd gotycki. Kadra powstała w miejscu starszego kościoła z XI wieku. Zachowały się fragmenty pierwotej romańskiej rotundy. Budowę katedry rozpoczęto w 1198, ale właściwe prace trwały dopiero po najazdach tatarskich, w latach 1245-1273.

Fotka z netu:

Romański kształt zachowała fasada zachodnia, z dwiema wieżami górującymi nad okolicą, romańskim chórem i kruchtą. W lewej wieży znajdują się dwa poziomy biforiów, dwudzielnych okien romańskich z kolumienką pośrodku. Nad wejściem znajduje się romański półokrągły portal. Również drugi portal, północny, ukryty obecnie w kruchcie, zachował cechy romańskie. W kruchcie przetrwały także masywne sklepienia krzyżowo-żebrowe i filary wiązkowe.

Fotka M.:

[dangol]

Katedra ma wyjątkowo cenne wnętrze, które jest niestety zamknięte, więc nie zobaczymy gotyckich ołtarzy, rzeźb, nagrobków, fresków itp. Jednym z najcenniejszych obiektów kościoła jest Leo Albus, biała późnoromańska rzeźba leżącego lwa z II połowy XIII wieku (najstarsza romańska rzeźba na Słowacji).

Fotka z netu:

Wracamy do aut...

[dangol]

W Lewoczy jesteśmy około 13:15, na zwiedzanie i obiad przeznaczamy (tylko ) około 2,5 godziny.

Fotka z netu:

Levoča leży w Kotlinie Hornadu na wysokości ok. 570 m, u podnóży Lewockich Wierchów.
Ślady tutejszego osadnictwa pochodzą już z epoki kamiennej, a pierwszy murowany kościół istniał w Lewoczy już w XI wieku. W połowie XII wieku osiedli tu koloniści niemieccy, głównie Sasi, ale ich osady zostały niemal doszczętnie zniszczone podczas najazdów w latach 1231-1242, wkrótce jednak zostały odbudowane i rozpoczął się rozwój Lewoczy.
Bogate ongiś miasto straciło na znaczeniu po tym, jak nie znalazło się na głównej trasie kolejowej, a w 1923 r. przestało być siedzibą urzędów żupnych. Zmieniło się w małe, prowincjonalne miasteczko, wciąż urokliwe

Wokół dawnego centrum częściowo zachowały się gotyckie miejskie mury obronne z XIII- XV w. Pierwotnie mury miały długość 2 ,5 km. Zabezpieczenie miasta tworzyły dwa pasy murów ( przy czym pas wewnętrzny sięgał nawet 8 m), wzmocnione dodatkowo kilkunastoma basztami, z których 5 zachowało się do dziś. Pomiędzy pasami murów następowała wolna przestrzeń szerokości 4,5 - 6 m, za którą znajdowała się fosa, niekiedy napełniana wodą, dalej był kolejny mur. Do miasta wiodły trzy bramy.



Do miasta wjeżdżamy przez Koszycką Bramę ( przełom XIII i XIV w.). Pierwotnie wjeżdżało soę przez most zwodzony i barbakan.



Świątynia tuż przy bramie to klasztorny kościół minorytów pw. Ducha Świętego. Nowy komklepk klasztorny (stary klasztor minorytów znajduje się w innym miejscu, przy ul. Kláštorskej) wzniesiono w latach 1748-1755. Obecny barokowy kościół zbudowano w miejscu po najstarszym romańskim koszyckim kościele, zburzonym po pożarze w 1747 r.

Fotka z netu:



Parkujemy przy rozległym rynku (Námestie Majstra Pavla) - opłata 0,7 EUR za godzinę . Wstęp do kibelka w budynku koło IT - 0,35 EUR (wydają bilet )

[dangol]

Sporą część północnej strony rynku zajmuje miejski park miejski z aleją spacerową i altaną, koncertową. W parku (założonym w 1835 r.) znajduje się pomnik Ľudovíta Štúra.



Stoi tam również figura Dobroczynności w postci kobiety podającej dziecku kawałek chleba. Pomnik ufundował kupiec Gustav Herman, któremu miasto zawdzięcza wodociąg oraz wkład w budowę szpitala i szkoły.



Wokół rynku jest ponad 60 urokliwych gotyckich, renesansowych i barokowych domów kamieniczek.
Jedną z ciekawszych jest renesansowy dom Thurzonów (nr 7) z renesansową stiukową attyką. Pochodząca z Austrii arystokratyczna rodzina przybyła do Lewoczy w XIV w. Thurzonowie posiadali liczne majątki, domy i zamki, ale Lewocza była dla nich miejscem szczególnym, gdyż właśnie tutejszy kościół obrali za miejsce swego wiecznego spoczynku (ich grobowiec stał przed głównym ołtarzem aż do przebudowy świątyni w 1753 r.). Dom powstał w 2 połowie XIV wieku, w XV w. został przebudowany przez połączenie dwóch domów gotyckich. Do 1532 roku należał do Thurzonów, w 1824 roku został ponownie przebudowany. Dziś w budynku siedzibę ma Państwowe Rejonowe Archiwum w Lewoczy. Na drugim piętrze, na fasadzie na oknem, umieszczono (1903-1904) neorenesansowe sgraffitowe dekoracje: herb rodziny Thurzonów , a pod nim herb kolejnego właściciela Hilarego Csaky i jego żony, herb spiskiej zupy oraz herb miasta Lewocza.

[dangol]

W średniowiecznym domu nr 20 z gotyckimi sklepieniami i zdobieniami renesansowymi mieszkał Mistrz Paweł, a obecnie znajduje się tam poświęcone mu muzeum. Dom został zbudowany w XIV w., renesansowe przebudowany 1588 r., odrestaurowany w 1981 r.
Większość życia Mistrza to tajemnica... Wiadomo jedynie, że już jako dojrzały artysta pojawił się w Lewoczy zaraz po roku 1500. Ożenił się z Małgorzatą, córką miejskiego budowniczego i kilkukrotnego wójta miasta. Mistrz Paweł nie zajmował się jedynie z działalnością rzeźbiarską, ale także handlował winem i oddawał w dzierżawę łąki...

Fotka z netu:

Nr 26 to Breuerova tlačiareň - budynek z około 1614 roku, kiedy to pierwszą drukarnie w Lewoczy założył Jakub Klöss z Bardejowa. Działalność ta niestety zakończyła się już po dwóch latach. Drukarnię otworzył ponownie w 1624 roku Wawrzynie Brewer, po nim działalność prowadzili kolejni przedstawiciele jego rodziny. Drukarnia przestała istnieć po pożarze w 1747 roku, obecnie mieści się tu hotel Arkada.

Fotka z netu:

Dom Hainov (nr 40 ) to dawne liceum ewangelickie. Powstał w XIV wieku, a w XVI wieku rozbudowano dom w związku połączeniem dwóch budynków. Dom posiada wewnętrzną polichromię z XVI-XVII w. oraz renesansowy portal. W końcu XVII w. mieszkał tu lewocki kronikarz Gašpar Hain. W XIX wieku w liceum uczyło się wielu słowackich działaczy narodowych. Obecnie mieści się tu część Muzeum Spiskiego - ekspozycja sztuka malarska i rzeźbiarska oraz rzemiosło artystyczne na Spiszu od gotyku do XIX w., sezonowe wystawy malarstwa ludowego,





XV-wieczny dom Máriássyho (nr 43) z renesansowymi arkadami (przebudowa 1603, 1683).



Fotka z netu:



Dom Krupelkov (nr 44) powstał pod koniec XV w. Na początku XVI wieku należał do znanego krakowskiego kupca Sebastiana Krupeka. Fasada z figurami św. Krzysztofa, Sebastiana i Mateusza i malowidłami 2 poł. XVI w. Nad portalem herb rodziny Krupelków.

[dangol]

Dom Spillenbergów (nr 45) XVI-XVII w. z ozdobami gotyckimi i renesansowymi. Nad portalem herb lekarskiej rodziny Spiillenbergów. Ręcznie kuta brama wejściowa.



Kolejne domy...







Teatr miejski (nr 54) to budowla z 1590 roku powstała z połączenia dwóch domów mieszczańskich z XIII w. Początkowo była to gospoda miejska, w której w 1770 r. zatrzymał się cesarz Józef II, na pamiątkę tego wydarzenia gospodzie nadano nazwę Zum Kayser von Östereich" . W latach 1871-72 miała miejsce przebudowa na teatr i redutę. Po rekonstrukcji w latach 1976-96 znów dziala tutaj teatr.

Fotka z netu:



Dawny pałac rodziny Schwab (nr 55) to obecnie Hotel Stela. Wielki narożny budynek to dom mieszczański z 2 poł. XVI w. powstał z połączenia dwóch mniejszych kamienic po pożarze 1538 r. W późniejszym czasie przebudowany na gospodę z noclegami, potem był tu m.in. browarm gorzelnia, spichlerz... Największy rozgłos miała kamienica po 1660 r., gdy jej właścicielem był bogaty kupiec Hans Schvab.





Widok na Mariańską Górę:



Domy w takim stanie też jeszcze są wokół rynku...



Dom Nr 58 (obecnie kino) - zachował się portal gotycki i strop z XVII w.