Akademia Języka Chorwackiego.

[Jolanta M]

Nooo... i... pojawiło się.
Wspomnienie piątkowego wieczoru.
Morski Pies już ululany, a Mačor w bojowym nastroju, jeszcze. Czerwony pas, za pasem..., nie... broń w dłoni. Humorek dopisuje, oko przymrużone... Vratar Mačor się zapomniał, chyba.

GOOOOL!

Ciekawe, kto strzelił.
Pewnie Mačke.

[drusilla]

Dobro jutro Klapo
Obejrzałam sobie najnowsze dzieło Czarodzieja - zaje...fajne - imprezkę mieli że hej
Milog dana !!!

[drusilla]

Mamurno jutro - te słowa chyba najlepiej oddają dzisiejszy poranek

[michalina]

zdravo!!

Jola od jakichś dwudziestu stron wspomina o niewyjaśnionej jeszcze sprawie tworzenia pytań. No a ponieważ profesor Jolek zapomina o nas ostatnio a mnie zatrudniono kiedyś na ćwierć etatu spróbuje troszeczkę o tych pytaniach opowiedzieć

Najpierw pytania z użyciem czasownika "biti".

O zdania typu "Ona je u pravu" (czyli - ona ma racje} albo "ti si umorna" (jesteś zmęczona) możemy zapytać na trzy sposoby

1)
Pytanie z wykorzystaniem konstrukcji "da li", którą chyba najlepiej tłumaczyć jako polskie "czy". TaK na ogół mówi się w języku potocznym przy czym chorwaccy puryści językowi twierdzą, że jest to konstrukcja właściwa dla języka serbskiego.
Jak to stosować? Na pierwszym miejscu zawsze stawiamy konstrukcję "da li", potem formę osobową czasownika "biti" (zależnie od tego, którą osobę i w której liczbie pytamy) a na końcu możemy już powiedzieć o co konkretnie pytamy. Jeżeli coś nie jest jasne - zademonstruję to na przykładach

Ja sam gladna (Jestem głodna) - Da li sam gladna? (Czy jestem głodna?)
Ti si u pravu. (Masz rację) - Da li si u pravu? (Czy masz rację?)
On je pametan. (On jest mądry) - Da li on je pametan? (Czy on jest mądry)
Mi smo u gradu. (Jesteśmy w mieście) - Da li smo u gradu? (Czy jestemy w mieście?)
Vi ste umorni (Wy jesteście zmęczeni) - Da li ste umorni? (Czy jesteście zmęczeni?)
Oni su hrabri. (Oni są odważni.) - Da li oni su hrabri? (Czy oni są odważni?)

2)
Chorwaccy językoznawcy zalecają obecnie aby nie zaczynać pytań od "da li" ale od "Je li" co również najlepiej tłumaczyć jako "czy". Pytaania z użyciem "je li" tworzymy tak samo jak z użyciem "da li"
Ja sam gladna. - Je li sam gladna?
Ti si u pravu - Je li si u pravu?
On je pametan - Je li on je pametan?
Mi smo u gradu - Je li smo u gradu?
Vi ste umorni. - Je li ste umorni?
Oni su hrabri - Je li oni su hrabri?

3)
Nie zawsze pytając o coś używamy słowa "czy" - czasem po prostu zamieniamy szyk zdania i otrzymujemy pytanie. Zamiast pytać "Czy jesteś głodna?" zapytamy po prostu "Jesteś głodna?". To samo można zrobić w języku chorwackim. Aby jednak w ten sposób skonstruować pytanie potrzebna jest nam znajomość dłuższych form osobowych czasownika "biti" w czasie terażniejszym.

Do tej pory posłuiwaliśmy się formami krótszymi - mówiliśmy "Ja sam gladna", "Ti si u pravu" jednak we wszystkich tych przypadkach przed czasownikiem "biti" który odmienialiśmy stał zaimek (ja, ti...). Jeżeli chcemy aby zdaniee rozpoczynało się od czasownika "biti" (a tak będzie teraz w naszych pytaniach) musimy użyć wspomnianych dłuższych form:
1 os. l. poj. - jesam
2 os. l. poj. - jesi
3 os. l. poj. - jest
1 os. l. mn. - jesmo
2 os. l. mn. - jeste
3 os. l. mn. - jesu

Wiemy już jak wygląda początek naszego pytania, w dalszej kolejności stawiamy partykułę "li" a potem to, o co chcemy pytać. Jeżeli coś zamąciłam to mam nadzieeję, że przykłady nieco wyjaśnią
Ja sam gladdna - Jesam li gladna?
Ti si u pravu. - Jesi li u pravu?
On je pametan - Jest li on pametan?
Mi smo u gradu - Jesmo li u gradu?
Vi ste umorni. - Jeste li umorni?
Oni su hrabri. - Jesu li oni hrabri?

Przerwa

[michalina]

Ale się napisałam w tym momencie mam dużą prośbę - jeżeli ktoś widzi, że coś pokręciłam proszę natychmiast krzyczeć!

milog dana svima!!

[Jolanta M]

Michalina!
Hvala lijepa!!!!

Nareszcie solidny wykład w Akademii!!!
Jesteś Profesorka jak się patrzy.
Još jedan put - velika hvala!

Bardzo się cieszę!
Pozdrav
Jola

[Jolanta M]

Bok!
Hmmm... Spróbuję powtórzyć coś z wykładu.

"Da li si me čekala?" (niby bardziej serbska, ale powszechna) lub "Je li si me čekala?" (obecnie zalecana) - Czy czekałaś na mnie?
"Jesi li me čekala?" - Czekałaś na mnie? (bez "czy")

Jesam li u pravu? Dobro razumijem?

Michalina! Rzeczywiście, do tej pory nauczyliśmy się stosować formy krótkie czasownika i... jakoś to nam już idzie.

Może czas na zastosowanie tych długich?... I to nie tylko w pytaniach.
Mogłabyś?... Kiedyś... Po przerwie... coś na ten temat...

Bok!
Jola

[michalina]

Jola - ocena bardzo dobra

Co do form długich - stosowane są faktycznie dosyć rzadko a ich istnienie związane jest z chorwackimi zasadami akcentowania. Najogólniej mówiąc są w chorwackim wyrazy, które nie mają własnego akcentu (Chorwaci mówią na takie wyrazy "nenaglasnice" a Serbowie "klitike"). Piszemy je oddzielnie ale w wymowie "przyklejają się" do wyrazów, które znajdują się przed nimi lub po nich. Takimi wyrazami są na przykład krótkie formy czasownika "biti" czy "htjeti". Jak to wygląda w praktyce?
Chcę napisać "Masz rację" więc piszę "Ti si u pravu" ale gdybyśmy się spotkały powiedziałabym Ci "Tisi u pravu" - wyraz "si" zlepił się w wymowie z wyrazem "ti". który stał przed nim i mówiąc nie zrobiłabym pomiędzy tymi wyrazami przerwy.

No i teraz dochodzimy do form typu: jesam, jesi itd. W języku chorwackim jest zasada, że wyraz nieakcentowany nie może być pierwszym wyrazem w zdaniu. Dlatego nie mogę się spytać "Si gladna?" bo nie ma wyrazu do którego "si" mogłoby się "przykleić" i w takich momentach użyję formy dłuższej - "jesi". Podobnie jest w odpowiedziach. Na moje pytanie można odpowiedzieć twierdząco "Da, ja sam gladna" ale można też odpowiedzieć krócej "Da, jesam" (pomiędzy "da" a czasownikiem "biti" w 1 os. l. poj. jest przecinek więc "sam" nie mogłoby przykleić się do "da")

Nie wiem, czy te moje wyjaśnienia nie zamieszały bardziej niż rozjaśniły ale obiecuję, że jeszcze do tego wrócimy

[Jolanta M]

Michalina!
ZDECYDOWANIE rozjaśniły i rozszerzyły.

Przy okazji mamy dwie formy odpowiedzi i to jeszcze z wyjaśnieniem dlaczego tak, a nie inaczej. I obietnicę powrotu do tematu.

Pozdrav
Jola

[zawodowiec]

Michalina - wreszcie jest prawdziwa Akademia Hvala!
Tez probuje cos przyswoic w oslej lawce...
Jak nic mi sie kojarzy z naszym starym 'znasz LI ten kraj', w koncu to jedna rodzina

[Jolanta M]

"Znasz li ten kraj... gdzie cytryna dojrzewa..."


Pewnie, że rodzina. Chociaż partykuła "li" wyszła już u nas właściwie z użycia... Wydaje się, że u nas więcej wyszło z użycia, a hrvatski jest bliższy korzenia.
Ale to takie moje odczucie.

Milog dana svima!
Jola

[Jolanta M]

Bok Klapo!
Jest przerwa, więc powymądrzam się trochę.

Skoro tak lubimy wyszukiwać podobieństwa i różnice...

Dobro, uradimo to! - dobrze, zróbmy to!
W sumie, pamiętamy - raditi - pracować itd.
Uradimo... skojarzyło mi się z tym, że uradzimy to czyli podołamy, udźwigniemy ciężar tego zadania, uda nam się.
Wniosek - bracia Chorwaci z optymizmem podchodzą do pracy.

I drugie... Zwrot zapoznawczy.
Kako se prezivaš? - jak się nazywasz?
Wiemy - prezime - nazwisko, ime - imię.
Prezivaš... Jak cię przezywają?
Kto się przezywa, ten się tak sam nazywa.
W Chorwacji ciągle się przezywają i przezywają... Widać tak już mają.

Milog dana Klapo!
Jola

[Jolanta M]

Dobro, uradimo to! - dobrze, zróbmy to!

Zwrot okazał się bardzo użyteczny i zastosowany natychmiast (patrz:wątek - ośla ławka)

Na wszelki wypadek odpowiedź negatywna. Kto wie - może też się komuś przyda.

Ne bih želio/željela - wolałbym/wolałabym nie


UWAGA! UWAGA! POZOR! POZOR!!!
Tylko nie zabierajcie nam oślej ławki z Akademii!!!
O kurcze, jak to powiedzieć na hrvatski - NEMOJTE URADITI... ovo??? Hmmm... Ne znam.
W każdej szanującej się Akademii ośla ławka powinna być i już. Kropka.
Zwłaszcza, że...
"gdy na plonka jest ochota,
pies polubi nawet kota,
kot, co z psem się zwykle czubi,
chłepcząc mówi, że go lubi,
nawet nasz Dyrektor stary
sam dołączył do tej wiary."

Pozdrav
Jola

[drusilla]

Bok !!!!!
Jolu - kapitalny wierszyk !!!!Uśmiałam się serdecznie
Ale co racja to racja - ławki akademickiej nie ruszać !!!!!!!Możecie plonkować tutaj

[Jolanta M]

Poplonkować nie zaszkodzi,
skoro plonk tak wszystkich godzi.