Dolny Śląsk i nieco dalej... (Gochy)

piotrf napisał(a):Katedra jest piękna

Na szczęście udało się ją zobaczyć

Elementy wyposażenia pochodzą z XV - XVII wieku. Warto zwrócić uwagę na barokową ambonę i chrzcielnicę przy pierwszej parze filarów.



Barokowy chór muzyczny na końcu nawy (jest podtrzymywany przez filary z posągami króla Dawida i św. Cecylii) kryje XVII-wieczny prospekt organowy.
Pierwsze organy w katedrze istniały jednak dużo wcześniej, gdyż pierwszym znanym z imienia organistą polskim był niejaki Tomasz, zamordowany w czasie najazdu Tatarów w Sandomierzu w roku 1260.

Za figurą św. Cecylii, na fotce widać jeden z monumentalnych 16 obrazów, jakie wiszą na ścianach naw bocznych świątyni. Obrazy malował w latach 1708-1737 Karol de Prevot.
Trudno mi było zrobić zdjęcia, zawsze jakoś pojawiała się na nich „plama” świetlna. Wspomnieć jednak wypada, gdyż robią wrażenie, chociaż raczej makabryczne – przedstawiają bowiem świat pełen okrucieństwa i mordu. Cykl 12 obrazów tworzy „Kalendarium” przedstawiające męczenników poszczególnych miesięcy. Nad każdym z tych obrazów de Prevot umieścił po łacinie nazwę miesiąca, a przy scenie męczeństwa cyfry określające, którego dnia miesiąca obchodzone jest święto tego męczennika. Cyfry są zarazem wskazówką do odczytania imion męczenników, które opisane zostały na pilastrach tworzących jeden z elementów dekoracyjnych ram.

Pod chórem umieszczono 4 obrazy nawiązujące do historii Sandomierza : Męczeństwo Sandomierzan podczas najazdu Tatarów w 1260 r., Męczeństwo 49 sandomierskich Dominikanów w 1260 r., Wysadzenie sandomierskiego zamku podczas potopu szwedzkiego w 1656 (obraz przedstawia moment, kiedy to porwany podmuchem rycerz Bobola, został przerzucony wraz z koniem przez Wisłę, nie doznając żadnego uszczerbku na ciele), Sceny mordu rytualnego dokonywanego przez Żydów. Wizja rzekomego rytualnego mordu została oparta na wydarzeniach , na skutek których oskarżono sandomierskich Żydów o zamordowanie dziecka. Obraz ten został namalowany na zlecenie miejscowego proboszcza Stefana Żuchowskiego, zagorzałego antysemity. Od 2006 roku, ze względu na swoją antysemicką wymowę, był zasłonięty. Od 2014 znów można go oglądać, ale znajdująca się przy nim tablica informuje (w trzech językach), że obraz nie oddaje prawdy historycznej – Żydzi nigdy nie popełniali mordów rytualnych, bo było to całkowicie sprzeczne z ich religią. Na obrazie wydać Żydów toczących krew niemowlęcia wrzuconego do nabitej gwoździami beczki. Poćwiartowane zwłoki dziecka pożera pies. Nad nagim niemowlęciem pochyla się postać z nożem w dłoni, a osoba w czerwonym płaszczu kusi następne dziecko.

(fotka ze strony https://www.polityka.pl/tygodnikpolityk ... -guza.read )

A to moje zdjęcie jednego obrazów „Kalendarza”, niestety widać na nim niewiele.

Julius (Lipiec):

I jeszcze „Męczeństwo Dominikanów” spod katedralnego chóru…

Ołtarz Matki Boskiej z Dzieciątkiem…





Wzniesiona w XV wieku kaplica Najświętszego Sakramentu (dawniej mansjonarska) w południowej nawie z wystrojem barokowo-rokokowym…



Kaplicę od nawy bocznej oddziela żelazna kuta krata z 1768 roku. Wewnątrz ołtarz z rzeźbami Wojciecha Rojowskiego i barokowym obrazem Wieczerzy Pańskiej z 1766 roku. Rokokowe polichromie z lat 1770-1775 mają tematykę eucharystyczną.



Do ściany południowej dołączona jest kaplica Niepokalanego Poczęcia NMP z obrazem MB Ostrobramskiej.

Rokokowe ołtarze boczne (znajdujące się przy filarach międzynawowych) wyrzeźbił Maciej Polejowski w latach 1771- 1778 . Na filarach międzynawowych widnieją XVII-wieczne obrazy apostołów, a wyżej portrety papieży.
Na jednym z filarów jest interesujący obraz przedstawiający Matkę Boską Brzemienną, co jest bardzo rzadkie w ikonografii.









Ołtarz bł. Wincentego Kadłubka z neogotyckim pozłacanym relikwiarzem z jego kośćmi.





Aniołki urodą nie grzeszą ...





I to tyle z katedry…

Przestało padać, ale i tak kolejnym miejscem zwiedzania były wnętrza , a konkretnie Muzeum Diecezjalne w Domu Długosza.

Historyk i kanonik sandomierski ks. Jan Długosz w 1474 r. ufundował dom dla księży mansjonarzy, wikariuszy opiekujących się sandomierską katedrą. Nad głównym portalem wejściowym (od strony katedry, ale obecnie wchodzi się z innej strony) widnieje herb Wieniawa i data 1476, jednakże (jak wynika z listów Długosza) dach budynku pokryto dachówką dopiero pod koniec roku 1478.









Od 1937 roku mieści się tu Muzeum Diecezjalne (powstało w 1902 r.) z cennymi zbiorami z zakresu malarstwa i rzeźby sakralnej, są też tkaniny, ceramika, meble i wiele innych ciekawych eksponatów zgromadzonych przez sandomierskich biskupów. Część kolekcji to prywatne zbiory ofiarowane przez ks. Jana Wiśniewskiego.
Weszłyśmy to wszystko zobaczyć.



Za ulgowy bilet wstępu trzeba uiścić 10 zł.

Wszystkie przedmioty ułożone są w taki sposób, jak wymyślił to historyk sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego Karol Estreicher młodszy w XX wieku. Ekspozycja została umieszczona w kilku salach (parter, piętro i piwnice), ale nie zastosowano tutaj działów tematycznych. Pierwotnie miało służyć jako obiekt, w którym miały być przechowywane zabytkowe elementy sakralne, ale … większość elementów ekspozycji nie ma nic wspólnego z tematyką religijną .
Pokażę tu niektóre z elementów wystawy muzealnej, być może zachęcę tym kogoś do jej odwiedzenia.

W jednej z sal parteru (wejście z sieni, naprzeciwko biurka ze sprzedażą biletów) zobaczyć można cenny Krzyż Grunwaldzki (powstał przed 1343 rokiem –dla kościoła św. Katarzyny w Brodnicy) na relikwie drzewa Krzyża Świętego, podarowaną brodnickiej świątyni przez jej fundatora, proboszcza Mikołaja z Sandomierza. Relikwiarz zdobyto podczas wojny polsko-krzyżackiej w 1410 roku, do Sandomierza trafił w 1411 roku jako dar króla Władysława Jagiełły dla tutejszej kolegiaty (późniejszej katedry). Podczas II wojny światowej relikwiarz przejęli Niemcy, ale w 1945 roku został odzyskany. Relikwiarz przechowywany był przez wieki w skarbcu kapituły kolegiaty .Podczas liturgii Mszy Świętej sprawowanej przez Jana Pawła II w Sandomierzu 12 czerwca 1999 r. był używany jako krzyż procesyjny. Od tamtej pory relikwiarz znajduje się w Muzeum Diecezjalnym. Krzyż był poddany konserwacji w 2009 roku w pracowni na Wawelu. Celem prac konserwatorskich było przede wszystkim wzmocnienie relikwiarza, zwłaszcza połączenia górnej, starszej części z dolną, młodszą, uzupełnienie brakujących elementów oraz zabezpieczenie zabytku przed szkodliwym wpływem warunków atmosferycznych.

Górna część Krzyża Grunwaldzkiego pochodzi z warsztatów nadreńskich. Zarys ramion krzyża, rozszerzających się ku końcom łagodną linią, okrywa koronka z ażurowych maswerków, wzbogacona kameryzacją z korali, symbolizujących krople krwi Zbawiciela. Krańce ramion akcentują kwiatony w formie żołędzi ujętych w liście dębu. Na ramionach krzyża nałożone cztery pięciolistne emaliowane medaliony ze scenami Męki Pańskiej: Biczowanie, Dźwiganie krzyża, Ukrzyżowanie, Zdjęcie z krzyża. Figury w scenkach grawerowane, fałdy szat podkreślone zieloną emalią, w partii tła przejrzysta szafirowa emalia. Wić roślinna w tłach medalionów powtórzona na rewersie krzyża. Nad sceną Biczowania umieszczona plakietka z reliefową sceną Zwiastowania.



Około roku 1470-1480 w warsztacie krakowskim wykonana została podstawa - ośmioboczna stopa ufundowana przez kanonika sandomierskiego Zbigniewa Oleśnickiego młodszego i jego stryja arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba z Sienna. Prostokątna puszka na relikwie Drzewa Krzyża Świętego, z symbolami Ewangelistów, nałożona została na pierwotne repozytorium w kształcie krzyża o trójlistnie zakończonych ramionach. Jagiellońską fundację poświadczają grawerowane na stopie herby: Polski, Litwy, Jagiellonów i Ziemi Sandomierskiej oraz dwie mniejsze tarcze z herbem Dębno.

„Jesteśmy” już we właściwej części muzeum. W pierwszej chwili można pomyśleć, że eksponaty w salach ułożono przypadkowo, ale tak nie jest…
Jest tu kilka sal, zwiedza się w kolejności przez siebie wybranej. Ja zaczęłam od tej, w której znajduje się najcenniejszy eksponat tego muzeum… To romańska piaskowcowa rzeźba (1 poł. XIII w.) Tronującej Matki Bożej z Dzieciątkiem z Goźlic , znajdowała się ona w tympanonie kościoła parafialnego Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Goźlicach koło Koprzywnicy. Została odnaleziona w 1915 r. w trakcie odbudowy kościoła po zniszczeniach wojennych.



Historycy dopatrują się tu wpływu sztuki francuskiej, szczególnie, że w pobliskiej Koprzywnicy klasztor i kościół budowali cystersi przybyli z Burgundii. Madonna odziana jest w szatę z rozszerzającymi się kloszowo rękawami ozdobioną delikatnym ornamentem (suknie takie które stosowane były w ubiorze kobiecym w XII w. i na początku XIII w.) oraz płaszcz spięty pod szyją. Głowę Madonny zdobi diadem, spod niego na ramiona spływa welon. Przed sobą trzyma Dzieciątko ubrane w długą sukienkę, w koronie na głowie. Jezus uniesioną prawą ręką błogosławi patrzących. Źrenice dużych patrzących przed siebie oczu Marii i Jezusa wykonane są z ołowiu.



W tej samej sali znajduje się kolekcja szlacheckich portretów trumiennych.



Dekoracja trumny podskarbiego wielkiego koronnego Hermolausa Ligęzy (zm. 1632, odlew z cyny)…

Można tu zobaczyć kość mamuta, a także łopaty łosia osadzone na fragmencie kamiennego obramowania, pochodzącego z sandomierskiego zamku, z czasów jego renesansowej rozbudowy przez królewskiego budowniczego Benedykta Sandomierzanina.





Mozaika z XIX wieku przedstawiająca głowę św. Michała Archanioła (znajdowała się w dawnym soborze św. Aleksandra Newskiego przy placu Saskim w Warszawie)…



A to… nie pamiętam .

Sala tuż obok poprzedniej, gromadząca romańskie elementy zdobnicze z XIII w. pochodzące z dekoracji ścian kościoła dominikanów. Pozyskano je w 1907 r. po rozpoczęciu restauracji kościoła.





Jest też kolekcja kafli z XVI-XIX w., pochodzących głównie z dawnego sandomierskiego klasztoru Panien Benedyktynek. Zgromadzono w tym pomieszczeniu również zbiory archeologiczne.



W szafie umieszczono kolekcję zamków (tych największych nie mam na zdjęciu), kluczy, nożyczek… Są też kule armatnie (m.in. z Chocimia i Kamieńca Podolskiego).



Bęben z 1809 roku, pamiętający walki o Sandomierz…

Po powrocie do sali wejściowej na parterze, oglądamy tamtejsze eksponaty.

Ołtarzyk wenecki z XV wieku – z płaskorzeźbami wykonanymi z kości bydlęcej …



W tej sali znajdują się obrazy od XV do XX wieku.



Pokłon Trzech Króli (1520-1530)…





"Sacra Conversazione" - Matka Boska z Dzieciątkiem i św. Stanisławem Biskupem (1492) ...



Matka Boska z Dzieciątkiem (XVI w.)…

Madonna z Dzieciątkiem i św. Katarzyną Aleksandryjską (Łukasz Cranach Starszy , 1518-1520)



Obraz pochodzi z kolekcji ks. Jana Wiśniewskiego, który zakupił go w 1911 r. Do zbiorów muzeum diecezjalnego trafił w 1936 roku. W 1937 roku był odnawiany przez Wacława Szymborskiego, konserwatora dzieł sztuki z Krakowa, w czasie, kiedy zbiory muzeum przenoszono z dotychczasowej siedziby w Seminarium Duchownym do Domu Długosza. To podczas tej konserwacji obraz został uznany za dzieło Łukasza Cranacha Starszego. W 1940 roku obraz został wywieziony przez Niemców do Berlina. Do zbiorów powrócił w 1947 roku.

Trzy Święte Dziewice (ok. 1430-1440) – jest to najstarszy w polskiej sztuce przykład przedstawienia Santa Conversatione (Świętej Rozmowy).



Imiona przedstawionych na obrazie świętych niewiast były określane dyskusyjnie. Postać niewiasty po lewej określano jako św. Dorotę, św. Martę, postać środkową uznawano za Marię lub św. Agnieszkę, niewiastę w stroju zakonnym jako św. Brygidę, św. Otylię, św. Kunegundę, św. Klarę, a ostatnio św. Kingę, ze względu na atrybut w postaci laski, z której wyrastają ulistnione gałązki. Jej lipowa martwa laska, jak przekazuje legenda hagiograficzna, w cudowny sposób wypuściła liście. W klasztorze w Starym Sączu, przez wieki otaczano kultem lipę, związaną z tym cudownym wydarzeniem z życia św. Kingi.

Władysław Jagiełło (1520-1530, warsztat Hansa Süssa z Kulmbachu)…

Tak dokładnie pokazałaś "Długoszowe" Muzeum, że nie trzeba iść osobiście (żartuje)
Co do wcześniejszych zdjęć, barok i rokoko to nie moje klimaty, ale zacna szczegółowa relacja z wnętrza, miłonsie ogląda. I czyta!
O niektórych sprawach człowiek nie miał pojęcia

tony montana napisał(a):
O niektórych sprawach człowiek nie miał pojęcia

Fakt, trochę musiałam doczytać przed (i po wypadem do Sandomierza.

A po muzeum jeszcze trochę pochodzimy

Wykonany w Małopolsce rękopis z 1335 r. traktatu historycznego z końca XII w.



Jest też iluminowana ręcznie pisana biblia z XIV w., ale zdjęcia nie mam.

Dokument lokacyjny miasta Sandomierza…