Dolny Śląsk i nieco dalej... (Gochy)

„Ofiarowanie Jezusa w świątyni”





„Ucieczka do Egiptu” z Józefem w barokowym kapeluszu.



Barokowy kapelusz nosi też Maryja na małym fresku na sklepieniu koło piątego ołtarza "Smutków Św. Józefa".

(fotka z netu)

„Odpoczynek Świętej Rodziny w czasie ucieczki” - smutek na wieść o rzezi niewiniątek.



„Poszukiwanie Jezusa przez rodziców”



(fotka z netu)

„Odnalezienie Jezusa w świątyni”



„Śmierć św. Józefa”



„Chwała św. Józefa w niebie”

Organy są niewielkie - mają tylko jedną klawiaturę, 10 głosów i około 500 piszczałek. Są bardzo cenne, gdyż zachowały oryginalną barokową dyspozycję głosów. Powstały około 1698 r., po renowacji (1994 r.) są w pełni sprawne. Dekoracja rzeźbiarska powstała około 1707 r., jest dziełem Georga Schröttera. W zwieńczeniu prospektu organowego i po jego bokach znajdują się duże rzeźby grających aniołów a poniżej środkowych piszczałek - herb opata Barnarda Rosy. Ponoć opat tylko wypożyczył te organy z klasztoru w czeskim Broumovie „na chwilę”, aby zabrzmiały podczas poświęcenia kościoła św. Józefa…









Opuszczamy kościół św. Józefa…





… ale to jeszcze nie koniec zwiedzania opactwa.

Przechodzimy przez cmentarz klasztorny…





Wchodzimy do Mauzoleum Piastów Śląskich dobudowanego w latach 1735-1747 do wschodniej ściany prezbiterium bazyliki Wniebowzięcia NMP. Drzwi są ogromne, a klamka usytuowana tak wysoko, iż nie każdy zwiedzający jest w stanie do niej sięgnąć .



Kaplica nagrobna zamknięta jest od wschodu dwoma absydami i nakryta dwoma kopułami. Freski przedstawiające dzieje opactwa wykonał Georg Wilhelm Neunhertz. Autorem rzeźb jest Anton Dorasil, sztukaterie są dziełem Ignacego Alberta Provisore.

Przy ścianie oddzielającej mauzoleum od prezbiterium bazyliki stoją dwa książęce sarkofagi. Oba są barokowe, ale nakrywające je płyty figuralne pochodzą z wcześniejszych, średniowiecznych nagrobków, zostały przeniesione z rozebranego kościoła gotyckiego.
Piastowscy książęta przyczynili się do ufundowania kościoła, zgodnie ze swoją wolą znaleźli tu ostatni spoczynek. Przez lata ich sarkofagi mieściły się w prezbiterium kościoła, ale podczas barokowej przebudowy przeniesiono je do specjalnie wybudowanej kaplicy. Pierwotnie w klasztorze pochowano sześciu Piastów Śląskich, byli to Bolko I Świdnicki (zm. 1301), jego wcześnie zmarły pierwszy syn Bolko, następnie drugi syn Bernard I Świdnicki (zm. 1326), Henryk I Jaworski (zm. 1346), Henryk II Jaworski (zm. Około 1343-1345) i Bolko II Świdnicko-Jaworski (zm. 1368). Do dziś zachowały się tylko dwa nagrobki.

Bliżej wejścia znajduje się sarkofag Bolka I Surowego. Płyta nagrobna została wykonana zaraz po śmierci księcia, wzorowana jest na wrocławskim nagrobku księcia Henryka IV Probusa. Na tarczy herbowej widzimy herb Piastów Śląskich.



Po stronie południowej mamy sarkofag Bolka II Małego, wnuka Bolka I. Nagrobek ufundowała jego żona księżna Agnieszka.





Pomiędzy książęcymi sarkofagami umieszczono epitafium księcia Bernarda, obecnie znane jako epitafium Bolka III i nagrobek Piastów Śląskich. Po bokach stoją puste urny…





Widniejący napis w tłumaczeniu brzmi: W kwiecie wieku przekwitł dotknięty raną śmiertelną i padł ofiarą śmierci najmiłościwszego księcia świdnickiego Bolesława syn Bolesław, przesławnego rodu nadzieja przesławna, którego kości razem z pochowanymi prochami fundatorów owego Domu ponownie w tym sarkofagu złożyła wdzięczna potomność krzeszowska w roku 1738. Wiedz przechodniu, że my wszyscy prędzej czy później podążamy do jednego celu wieczności. Niechaj tobie, który to czytasz lub słyszysz, łaskawi niebianie uczynią tę wieczność szczęśliwą i błogosławioną.

Wtedy, gdy budowano bazylikę, uważano że Bolko II Mały miał syna …. Prawa rzeźba to umierające putto z wgłębieniem na czole, w jednej ręce ma wygasłą świecę (symbol zakończonego życia), z drugiej wymyka się książęca korona. Według niektórych koncepcji figura ta ma uosabiać legendarnego malutkiego syna Bolesława II Małego, który miał stracić życie w 1347 r. w niejasnych okolicznościach, zabity uderzeniem w głowę kamieniem podczas zabawy z dworskim błaznem. O Bolku III wspominały jedynie stare niemieckojęzyczne legendy, faktycznie Bolko II Mały zmarł bezpotomnie. Lewa rzeźba to alegoria Wieczności, trzymająca w lewej dłoni zwiniętego węża pożerającego swój ogon, a prawą dłonią wskazująca Niebo…

Przy oknie południowym znajduje się sarkofag Władysława von Zedlitz (zm. 1618), jednego z hojnych dobrodziejów klasztoru w Krzeszowie. Najprawdopodobniej tylko płyta z postacią zmarłego pochodzi z XVII wieku, reszta tumby jest późniejsza.





W mauzoleum znajduje się kilka barokowych rzeźb. W pobliżu sarkofagu Bolka II stoi Beatrycze, żona Bolka I.



Figura Agnieszki Habsburżanki, żony Bolka II, stoi przy wejściu do mauzoleum, a więc blisko sarkofagu Bolka I.



Skąd ta zamiana żon? To raczej zamiana mężów , gdyż figury księżnych są trwale połączone z kolumnami i nie mogły być przestawione. Obie księżne stoją pod swoimi wizerunkami na freskach kopuł...

Św. Michał Archanioł…



Św. Rafał Archanioł…



Nie zrobiłam zdjęć alegorii Opatrzności Bożej oraz alegorii Miłości Bożej.

Obrazy w trzech ołtarzach namalował (1741 r.) Feliks Anton Scheffler .

Ołtarz św. Wacława…





Ołtarz św. Jadwigi Śląskiej (prababki Bolka I Surowego) z relikwiarzem z fragmentami kości św. Walentego.





Ołtarz Wszystkich Świętych znajduje się naprzeciwko epitafium Bolka III .

W programie zwiedzania zostały nam jedynie podziemia, wejście do nich znajduje się pomiędzy bazyliką i klasztorem.



Zabudowania klasztorne pierwotnie tworzyły czworobok. Jedynie skrzydło wschodnie przylegające do ramienia transeptu kościoła jest w części zachowane. Klasztor został przebudowany w stylu barokowym (1662-1666), plan zrealizowano tylko częściowo. Nowe skrzydło południowe wzniesiono w latach 1774-1782, wewnątrz mieści się ogromna biblioteka, kaplica, refektarz i kuchnia. Z bazyliką łączy je skrzydło wschodnie. Skrzydło zachodnie zostało wyburzone w 1873 r.
Zeszliśmy do podziemi bazyliki, w udostępnionym fragmencie można zobaczyć ślady dawnej gotyckiej świątyni oraz obejrzeć film o historii cudownej ikony Matki Bożej Łaskawej.





Krzeszowscy cystersi byli chowani pod prezbiterium, a ci przed ślubami wieczystymi – pod nawą główną. Do dzisiaj w podziemiach zachowało się kilkadziesiąt trumien ze szczątkami, ale nie są one udostępnione do turystycznego oglądania. Turyści mogą zobaczyć jedynie to podświetlone miejsce w podziemiach.





Na tym zakończyliśmy zwiedzanie.
Przed opuszczeniem opactwa wstąpiliśmy jeszcze do znajdującej się na jego restauracji „Stara Wozownia”, trzeba bowiem było rozgrzać się po kilku godzinach zimnego podziwiania krzeszowskich cudowności (zwłaszcza w kościele św. Józefa i mauzoleum nieźle zmarzliśmy ). Ale było warto!

Ewa Gaworska „Zimowa podróż”










To tak z tęsknoty za młodością i śnieżną zimą…

Oby nadchodzący rok był normalny klimatycznie i pod każdym innym względem - tego sobie i Wam życzę serdecznie!

Jawor

Witam serdecznie w Nowym Roku, z nadzieją iż będzie duuuuuuuuuużo lepszy od poprzedniego.
Powitałam go na „tajnych kompletach” (ale przy zachowaniu przepisowej liczby osób ) u znajomych w Jaworze.



Tak więc, swoją tegoroczną „działalność” relacyjną rozpoczynam od małego co nieco z tegoż właśnie miasta. Nie będzie to kompleksowe opracowanie tego, co można w Jaworze zobaczyć, za to pojawi się troszkę fotek już historycznych, aczkolwiek z wizyt znacznie mniej odległych, niż w jesiennej relacji bieszczadzkiej.

Na początek świątecznie przystrojony rynek…

Rynek to sympatyczne miejsce nie tylko w czasie świąteczno-noworocznym, miło się tam spaceruje także w innym czasie. Fajnie jest przysiąść pod parasolami przy stoliku „Ratuszowej”, gdy aura (i brak ograniczeń ) temu sprzyja, przejść się pod arkadami mieszczańskich kamieniczek...

(rok 2019)

(rok 2021)

Najstarsze kamieniczki (XVI-XVIII w.) znajdują się w pierzei południowej. Pierzeja wschodnia i część północnej zostały niestety zniszczone w 1945 roku, zamiast zabytkowych kamieniczek stoją tam obecnie bloki z lat 60.XX, co niestety trochę ujmuje uroku jaworskiemu rynkowi.

Ozdobą runku jest niewątpliwie jaworski Ratusz. Pierwszy ratusz został wymieniony w dokumencie tkaczy z 1373 r., budynek przebudowano w 1617 i 1846 roku. Spłonął w 1895 roku (została tylko wieża wzniesiona w 1394 r., później przebudowana). Obecny ratusz został zbudowany w latach 1895-1897.

(rok 2016)

(rok 2016)

(rok 2016)

(rok 2021)

W sierpniu warto zaglądnąć na Święto Chleba i Piernika.

(rok 2007)

(rok 2007)

Co najmniej od połowy XVIII wieku w Jaworze wypiekano pierniki cieszące się uznaniem nie tylko wśród mieszkańców miasta, ale też większości Dolnego Śląska. Sierpniowe Święto Chleba wyrosło z tej tradycji, odbywa się w Jaworze od około 20 lat.

Sporo ciekawych domów spotkamy w Jaworze także poza rynkiem, ale zdjęć mam ilość znikomą.

Kamienica przy ul. Poniatowskiego…

(rok 2016)

Kamienica przy skrzyżowaniu ul. Grunwaldzkiej z ul. Zamkową…

(rok 2016)

Późnorenesansowy portal (1569 r.) kamienicy przy ul. Legnickiej…

(rok 2021)

Kamienica ta w XVIII i XIX wieku należała do rodziny Werdermannów, jeden z jej przedstawicieli w latach 1792-1817 był burmistrzem miasta.


(rok 2021)

Warto też podejść pod kamienicę przy ul. Legnickiej 17, która wprawdzie z zewnątrz nie jest specjalnie ciekawa, ma natomiast wiekową przeszłość. Otóż, w fundamentach obecnego budynku znajdują się pozostałości pałacu księżnej Agnieszki, żony ostatniego Piasta świdnicko-jaworskiego Bolka II Małego, którego sarkofag rok wcześniej oglądaliśmy w Mauzoleum Piastów Śląskich w Krzeszowie. Księżna Agnieszka zamieszkiwała w swym jaworskim pałacu podczas pobytów w tym mieście.

(rok 2021)

(rok 2021)

Gotycki kościół św. Marcina – mam tylko jedną fotkę zewnętrzną niezbyt oddającą jego urodę, ale warto zaglądnąć do wnętrza.

(rok 2016)

Więcej zdjęć kościoła zobaczycie w [url=[url=https://www.cro.pl/skarby-i-t56026.html#p2169355]relacji Marzeny[/url].

W kolejnych mojej relacji będzie obszerniej o zamku, a przede wszystkim o Kościele Pokoju. Oba te miejsca pokazała też Marzena , ja pójdę na ilość , skoro z jakością zdjęć nie mam szans Jej dorównać.

Pora na okazały Zamek Piastowski

(fotka ze strony https://polska-org.pl/7115293,foto.html )

Budowla zabytkowa, ale niestety bardzo zaniedbana.

(rok 2016)

(rok 2021)

Z daleka nie razi to aż tak bardzo, ale jak wejdziemy na dziedziniec, zastaniemy smutny widok .

Wieżę mieszkalno-obronną zbudowano w I połowie XIII w., pierwotnie była to strażnica przy brodzie na Nysie Szalonej oraz siedziba kasztelana. Pod koniec XIII wieku, za panowania księcia świdnicko-jaworskiego Bolka I Surowego, wieżę rozbudowano na zamek obronny. Po Bolku I księstwo posiadali jego synowie - Bernard (jego siedzibą był jednakże Lwówek) oraz Henryk I Jaworski (panował w Jaworze). Po śmierci Henryka I, władcą został jego bratanek Bolko II Mały. Po śmierci jego żony (wspomnianej w poprzednim odcinku księżnej Agnieszki), od 1392 r. zamek stał się siedzibą czeskich starostów.
Obiekt rozbudowano w XV i XVI wieku, wzniesiono wówczas wieżę w pd. zach. narożniku oraz nadbudowano piętro w skrzydle zachodnim. Powiększono również skrzydło wschodnie które zyskało wówczas renesansową elewację od strony dziedzińca. Po tej przebudowie zamek stanowił zwartą dwupiętrową budowlę. Po przejęciu Śląska przez Habsburgów w jaworskim zamku mieściła się siedziba cesarskiego namiestnika.
Zamek został spalony przez Szwedów podczas wojny trzydziestoletniej, po jej zakończeniu odbudował go w latach 1663-1665 (w formie barokowej rezydencji) ówczesny starosta hrabia Otto von Nostitz. Zwieńczeniem odbudowy było zawieszenie na zamkowej wieży dzwonu, który zachował się do dzisiaj. W 1673 południowe skrzydło otrzymało manierystyczny portal, a w 1705 r. ponownie odnowiono zamkową wieżę oraz wyposażono ją w zegary. Kształt rezydencji został zatarty przez przebudowy w XVIII-XIX w.
W wyniku tzw. wojen śląskich w latach 1740-45 Austria utraciła Śląsk na rzecz Prus. W 1746 roku król Fryderyk II nakazał urządzić w zamku szpital dla obłąkanych, a następnie więzienie, które mieściło się tu aż do 1956 roku. W czasie II wojny światowej więziono tu uczestniczki ruchu oporu z Norwegii i Francji (upamiętnia ich obelisk na dziedzińcu).

(rok 2021)

Przystosowanie obiektu do nowych funkcji wymagało nie tylko poważnych zmian wewnątrz zamku, zwiększono wówczas także jego rozmiary oraz utworzono nowy układ komunikacyjny w celu izolacji więźniów. Wieża zegarowa została wzniesiona na nowo w 1751 r., prawdopodobnie w celu lepszej kontroli więźniów
Istniejący budynek bramny rozbudowano dodając trzecie piętro, dodano też parterową przybudówkę z neogotycką bramą. Na wewnętrzny dziedziniec wchodziło się przez dwie bramy i długą sień bramną. Skrzydło zachodnie nadbudowano o kolejne piętro. W połowie XIX wieku gruntownie przebudowano skrzydło południowe, podwyższając je i urządzając tam dalsze cele więzienne. Wzniesiony budynek z celami więziennymi zamknął ostatecznie dziedziniec ciągłą trzypiętrową zabudową. Wtedy tez zaczęto stawianie dobudówek do bocznych elewacji które kontynuowano do początku XX wieku.

(rok 2016)

(rok 2016)

(rok 2021)

(rok 2021)

(rok 2021)

Jak widać, brama wjazdowa nie doczekała się remontu. Teren dawnych ogrodów zamkowych to obecnie miejskie targowisko…

Zamkowy dziedziniec robi przygnębiające wrażenie (wszystkie fotki zamieszczone w tym odcinku zostały zrobione w tym roku).



Ponoć w niektóre dni od maja do października można wejść na wieżę, ale czy to prawda, nie wiem.

Obiekt prosi się o remont, lecz jego gospodarzom być może fatalny stan zamku nie przeszkadza?
W narożniku przy wieży zegarowej mieści się komis z meblami i drobiazgami wszelkiego rodzaju.



W części skrzydła zachodniego ma siedzibę Ognisko Muzyczne. Wejście do tego skrzydła z dziedzińca prowadzi przez portal z 1656 r. W jednej z sal na piętrze znajduje się podobno oryginalne sklepienie z herbem księstwa jaworskiego. W skrzydle tym dawniej znajdowała się kaplica zamkowa.



W skrzydle północnym działa klub abstynenta „Azyl”.



Wejścia do cel więziennych we wschodnim skrzydle…







Szkoda, że nie mogliśmy wejść na zamkową wieżę, może dzięki widokom roztaczającym się z niej, odbiór zamku jako całości nieco by się poprawił?

Kolejne odcinki poświęcone będą najcenniejszemu zabytkowi w Jaworze.

Kościół Pokoju to drewniana świątynia, która miała stać krótko, a przetrwała ponad 350 lat .

(rok 2011)

Historia powstania Kościołów Pokoju sięga roku czasów wojny trzydziestoletniej, w czasie której szwedzkich najeźdźców często wspierali niezadowoleni z rządów Habsburgów miejscowi protestanci. Cesarz nakazał wówczas prześladowanie zwolenników reformacji, odebrano im ponad 1000 kościołów. Część ewangelików opuściła teren cesarstwa, część postanowiła pozostać, prosząc cesarza o zgodę na budowę świątyń. Wreszcie, po pokoju westfalskim z 1648 r., Ferdynand III wyraził zgodę na budowę trzech kościołów (w Jaworze, Świdnicy i Głogowie) nazwanych, ze względu na niedawne zakończenie wojny, kościołami pokoju. Musiały one stanąć poza murami miejskimi („o strzał armatni”), prace budowlane nie mogły przekroczyć jednego roku. Za wyjątkiem fundamentów do budowy wolno było użyć jedynie nietrwałych materiałów ( drewna , gliny, piasku i słomy), świątynia nie mogła mieć wieży. Te ograniczenia, które miały uniemożliwić wybudowanie lub długie istnienie kościołów, przyczyniły się do powstania świątyń unikatowych w skali światowej. Ich wyjątkowość wynika z połączenia ogromnych rozmiarów (musiały obsługiwać wielką liczbę wiernych) z konstrukcją, której dotychczas nie stosowano w tak olbrzymich budowlach.
Kościół w Jaworze powstał jako drugi (po świątyni w Głogowie – nie przetrwała do dziś, spłonęła w 1758 roku), projektantem był znany śląski architekt-fortyfikator Albrecht von Säbisch. Fundusze na budowę protestanci gromadzili przez dwa lata, prowadząc kwestę na obszarze całych Niemiec. Budowę rozpoczęto na początku 1654 roku, pracami kierował jaworski budowniczy Andreas Gamper. Budowę świątyni pod wezwaniem Ducha Świętego zdołano ukończyć w nieprzekraczalnym terminie jednego roku, jednakże zabrakło środków na wyposażenie wnętrza. Nowy ołtarz, ambonę oraz inne elementy wnętrza dodano dopiero w latach 70. XVII wieku, w międzyczasie tymczasowo korzystano ze starych sprzętów.
Przy budowie zastosowano drewnianą konstrukcję ryglową, wypełnioną gliną i słomą. Powstała świątynia o kształcie prostokątnym, zakończona trójbocznym prezbiterium. Budowla mogła pomieścić 6000 osób w nawie głównej i dwóch nawach bocznych. Nawa główna miała 43,5 m długości, 14,1 m szerokości i 16 m wysokości. Każda z naw bocznych była szeroka na 5,3 m i wysoka na 10 m.

(rok 2011)

(rok 2021)

(rok 2021)

Wieżę dobudowano dopiero w 1709 roku, po 53 latach od zakończenia budowy kościoła. Jej dolna kondygnacja mieści obecnie główne wejście do świątyni. Górną część nakrytą barokowym hełmem zajmuje dzwonnica. Mieszczą się tam trzy dzwony uszkodzone w latach 50. XX wieku, odnowione we wrześniu 2005 roku. Nadano im wtedy imiona: Wiara, Nadzieja i Miłość.

(rok 2011)

(rok 2011)

(rok 2011)

(rok 2011)

W grudniu 2001 r. świątynia została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.

Oglądając z zewnątrz Kościół Pokoju, warto zwrócić uwagę na umieszczone na ścianach renesansowe i barokowe epitafia. Pochodzą one z cmentarza ewangelickiego znajdującego się dawniej na terenie obecnego parku wokół kościoła – cmentarz ten zlikwidowano w 1972 r.
Oto niektóre z tablic epitafijnych…

Epitafium Christopha Bammerta (ur. 28.05.1672, zm. 22.03.1724) i jego żony Evy Rosiny Bammert zd. Hillinger (ur. 22.01.1672, zm. 26.06.1731)

(rok 2019)

(rok 2011)

Epitafium ieznanej osoby z niewyraźną inskrypcją, z której udało się odczytać prawdopodobnie datę śmierci czyli rok 1697.

(rok 2019)

Epitafium Rosiny Broser zd. Hiebner (ur. 16.12.1668, zm. 1708), żony Friedricha Broser. Na płycie widnieją płaskorzeźby głów Rosiny i Friedricha. Ponadto u góry epitafium widnieje nazwisko drugiej jego żony Marii zd. Hoffmann.

(rok 2011)

(rok 2019)

Epitafium Balthasara Sigismunda von Latowsky (ur.27.10.1705, zm. 18.10.1781) oraz jego dwóch sióstr: Friderica Elisabeth von Latowsky (ur. 12.04.1713, zm. 02.03.1771), Johanna Beata von Latowsky (ur. 11.05.1715, zm. 21.01.1780)

(rok 2019)

(rok 2011)