Dolny Śląsk i nieco dalej... (Gochy)

Barokowy wklęsło-wypukły prospekt organowy to dzieło rzeźbiarza klasztornego Antona Dorasila wg projektu Fredynanda Maksymiliana Brockoffa. Wykonany został z polichromowanego drewna, całość jest bogato zdobiona rzeźbami figuralnymi oraz złocona snycerką.

Widok od organów na bogato zdobione wnętrze bazyliki…

Wystrój i wyposażenie częściowo pochodzą z wcześniejszej świątyni.
Większość rzeźb i ołtarzy bocznych wykonał Anton Dorasil, a autorem umieszczonych w nich obrazów jest Feliks Anton Scheffler. Ołtarz główny zaprojektował Ferdynand Brokoff.
Ambona powstawała etapami, wyszła spod dłuta trzech rzeźbiarzy.

Sklepienie bazyliki pokrywa polichromia (wykonana 1733-1735) autorstwa Georga Wilhelma Neunhertza, wnuka wielkiego malarza Michaela Willmanna.

Tematyka malowideł nawiązuje do zawartych w proroctwie Izajasza przymiotów zapowiadanego Zbawiciela: Przedziwny (Admirabilis), Doradca (Consiliarius), Bóg (Deus), Mocny (Fortis), Ojciec Przyszłego Wieku (Pater tuturi saeculi) i Książę Pokoju (Princeps pacis).
W sumie jest 6 kwater z malowidłami, z których każda składa się z pięciu scen. Obrazy w centrum to ilustracje jednej z cech Emmanuela, po bokach są sceny obrazujące dzieje zakonu cystersów.
Malowidła nad emporami przedstawiają natomiast sceny ze Starego Testamentu.













Oglądając freski, warto zwrócić uwagę na pozorną kopułę bazyliki znajdującą się ponad stallami cystersów. Trzeba przyznać, że iluzja malarska jest tu mistrzowska , laikom naprawdę trudno zauważyć, że faktycznie żadnej kopuły tam nie ma . Oglądana z różnych miejsc kościoła ukazuje efekt barokowej iluzji... Malowidło „kopuły” to wspomniany wcześniej Pater Futuri Saeculi – Chrystus w centrum Niebiańskiego Jeruzalem witający Maryję Wniebowziętą.

Fałszywa kopuła raz jeszcze…



Zanim obejrzymy ołtarz główny, zatrzymamy się na moment przy stallach stojących na skrzyżowaniu nawy z transeptem.







To tu siadywali cystersi podczas codziennych obowiązkowych ośmiu godzin modlitwy … Stalle ozdobione są rzeźbami tworzącymi kompozycję opartą na hymnie „Te Deum laudamus” (Ciebie Boga wysławiamy).

Ławy powstały w latach 1730-1735, ich twórcami byli Fendynand Maksymilian Brokoff oraz Anton Dorasil.
Wykonane są z drewna dębowego, zdobią je rzeźby z drewna lipowego. Stalle stoją w dwóch rzędach, składają się z 4 części, każda z podwójnymi rzędami siedzisk. Wchodzi się do nich przez bramy ozdobione figurami św. Bernarda (po prawej) i św. Jadwigi Śląskiej (po lewej) i adorujących aniołów.





Muzykujący aniołowie zdobią szczyty wieńczących stalle grup rzeźbiarskich przedstawiających apostołów, prproków, patriarchów i męczenników.







Do XIX wieku stalle stały bliżej siebie, tak że znajdującym się w nawie przesłaniały widok na ołtarz główny. Dodatkowo przed nimi były jeszcze dwie przegrody – ołtarze tworzące rodzaj kraty oddzielającej chór zakonników od nawy. Dziś jest to świątynia parafialna i ołtarze te stoją przy wschodnich narożnikach skrzyżowania naw.

dangol napisał(a):... Anton Dorasil. ...

pracowity facet

pzdr

longtom napisał(a):

dangol napisał(a):... Anton Dorasil. ...

pracowity facet

pzdr

A to jeszcze nie wszystko, co wykonał w bazylice .
"Za chwilę" będzie ołtarz główny, który Anton Dorasil zrealizował po śmierci autora projektu, Ferdynanda Maksymiliana Brokoffa. Bo jak nie on (najbardziej utalentowany uczeń Brokkoffa ), to kto mógłby się tego podjąć?

Ołtarz główny powstał w latach 1748-1758, ma wysokość 23 m, stojące po bokach posągi (wysokości 3,5 m) przedstawiają chóry anielskie. Ołtarz wykonano z w całości z drewna, pokryto go cieniutką warstwą mączki marmurowej w kolorze brązu i czerwieni. Rzeźby są śnieżnobiałe, gdyż pokryto je warstwą białej mączki marmurowej.



Umieszczono w nim duży (*8,45 m x 3,50 m) barokowy obraz przedstawiający Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny – dzieło Petera Brandla.



Malarz miał otrzymać za swe dzieło sporą sumkę, za którą mógłby kupić kilka kamieniczek w Pradze albo sporą dolnośląską wieś. Tyle, że wcześniej zadłużył się na spore sumy, w związku z czym znalazł się w więzieniu. Opat uzyskał zgodę na wypuszczenie więźnia, w zamian za zobowiązanie do spłaty jego długów po namalowaniu obrazu...
Artysta pomimo spisanej z nim umowy, tworzył swe dzieło niezbyt systematycznie, sporo czasu spędzał w pobliskich karczmach, często malował po pijanemu. Nic więc dziwnego, iż opat nie był skory na wypłatę kolejnej zaliczki dla malarza... Z tego powodu artysta domalował na obrazie aniołka pokazującego goły tyłek w kierunku miejsca, które podczas mszy zajmował opat . Początkowo nawet miał umieścić twarz opata na anielskim zadku, a dopiero po uregulowaniu należności ukrył ją pod czerwonym płótnem.
Obraz powstał ostatecznie po ośmiu miesiącach pracy, a po jego ukończeniu klasztor spłacił dług Brandla, tyle że potrącił go od honorarium za obraz



Poniżej obrazu Wniebowzięcia znajduje się cenna ikona Matki Bożej Łaskawej pochodząca z XIII wieku, nosząca cechy stylu bizantyjskiego. Została namalowana temperą na desce modrzewiowej, ma wymiary 60 cm x 35,5 cm. Obraz został ukoronowany przez Jana Pawła II podczas jegoi pielgrzymki do Legnicy 2 czerwca 1997 r.





Krzeszowska ikona należy prawdopodobnie do grupy najstarszych obrazów maryjnych w Europie. Według legendy autorem wizerunku Matki Boskiej był pustelnik Krzesz, zamieszkujący w XIII wieku w nadgranicznej puszczy. Namalowanie dzieła podobno zleciły mu anioły, a ręką Krzesza kierowała sama Madonna. Inna legenda mówi, że obraz powstał w Bizancjum, skąd w czasie wypraw krzyżowych trafił do włoskiego miasta Rimini, a stamtąd został do Krzeszowa przeniesiony rękami aniołów na początku XIV wieku. Najbardziej prawdopodobne jest jednak to, iż ikonę sprowadził do Krzeszowa fundator klasztoru, Bolko I Surowy.

W 1426 r. w czasie wojen husyckich zakonnicy ukryli obraz w podziemiach kościoła. Niestety, zakonnik który schował obraz, poniósł śmierć i nikt nie wiedział, co się stało z ikoną. Przeleżała ukryta 200 lat pod posadzką zakrystii, została odnaleziona 18 grudnia 1622 roku, podczas remontu. Klasztorne kroniki podają, że stało się to dzięki promieniom światła, jakie padły na pęknięcie w podłodze, pod którą schowana była ikona. Co ciekawe, skrzynia w której znajdowała się ikona była całkowicie zbutwiała, obraz jednakże nie miał żadnego uszczerbku

(fotka z netu)

Freski na sklepieniu ponad ołtarzem głównym to Principes Pacis (Księżę Pokoju) - scena przedstawia ukoronowanie Maryi na królową Nieba i Ziemi.

Jeden z bocznych ołtarzy – św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty…





Ołtarz Najświętszego Sakramentu w centralnym miejscu północnej strony transeptu…



Znajdują się tu trzy obrazy Michaela Willmanna, starsze od obecnej świątyni.





Duży obraz ma tytuł Drzewo rodowe Chrystusa. W środku dolnej części płótna namalowany jest Abraham z synem Izaakiem, któremu z piersi wyrasta gałąź rozdzielająca się potem na drobniejsze pędy. Prowadzą one do przedstawicieli dalszych pokoleń i do Świętej Rodziny powyżej.



Kolejny obraz Willmanna w bazylice znajduje się w ołtarzu bocznym św. Mikołaja, jednakże nie mam fotki.

I to byłoby na tyle z bazyliki…



… "za chwilę" zobaczymy kolejną świątynię opactwa, a w niej cykl fresków Willmanna.

Kościół św. Józefa powstał w latach 1690 – 1696 jako świątynia bractwa religijnego św. Józefa powołanego w 1669 r. przez opata Bernarda Rosę, inicjatora barokowej odbudowy opactwa. Świątynia została zbudowana na miejscu dawnego niewielkiego parafialnego kościoła św. Andrzeja. Miała mieć 40-metrowe wieże, ale zawaliły się w 1693 r. w trakcie prac budowlanych i ostatecznie odstąpiono od ich budowy, a fasadę zakończono trójkątnym szczytem. Nadzorujący prace klasztorny mistrz murarski Urban stracił posadę, ukończenie świątyni powierzono Kleinowi z Nysy.



Kościół św. Józefa jest jednonawowy, z rzędami płytkich kaplic bocznych przylegających do nawy od strony wschodniej i zachodniej, z emporami ponad nimi. Od północy świątynia ma wydłużone prezbiterium zamknięte półkolistą absydą.
Wnętrze kościoła niemalże w całości jest pokryte freskami wykonanymi przez Michaela Willmanna w latach 1693-1695. Mistrzowi przy pracy pomagali jego syn Michael Leopold Bartolomeus oraz pasierb Johann Christoph Liszka, a ponadto cysters Jakub Arlet i dwaj inni malarze klasztorni.
Wielki cykl fresków (największy na północ od Alp!) składa się łącznie z 50 scen, w tym 17 namalowano na stropie i stanowią one wprowadzenie do głównego tematu ukazanego w prezbiterium, na ścianach bocznych w kaplicach oraz pod emporą organową.





Wydarzenia z życia Świętej Rodziny podzielone zostały na radości i smutki św. Józefa. Wschodzące słońce oświetla sceny radości, a zachodzące - sceny troski. Wprowadzeniem do życia św. Rodziny i głównego cyklu fresków są sceny na stropie. W każdym przęśle jest jedno ważniejsze przedstawienie w środku oraz dwa boczne w lunetach. Można dać im wspólny tytuł: Przodkowie św. Rodziny.



Większość scen ma jasne i proste przesłanie, gdyż przeznaczone były dla parafian i pielgrzymów, a więc głównie ludzi z najniższych warstw społecznych, miały być przez nich łatwo zrozumiałe. Tłem do nich są krajobrazy okolicznych wsi i miasteczek, „Śląski Rembrandt” nigdy bowiem nie był w Ziemi Świętej, malował więc to co znał, albo to co sobie wyobrażał .

Na sklepieniu nawy głównej przedstawiono: ofiarę Izaaka, krewnych Józefa, Jana Chrzciciela z rodzicami, krewnych Maryi oraz Świętą Rodzinę.

Rokokowe tabernakulum ołtarza głównego stojącego w prezbiterium wykonał Georg Schrötter w roku 1678, pochodzi ono z poprzedniego kościoła klasztornego zastąpionego obecną bazyliką. W niszach nadstawy stoją rzeźby Jezusa, Maryi i Józefa to dzieło klasztornego rzeźbiarza Josepha Lachela z 1775 r.



Na ścianach prezbiterium widzimy panoramiczny, trzyczęściowy fresk Pokłon Trzech Króli.
Święta Rodzina przyjmuje pokłon pośród ruin nie przypominających stajenki, może to zrujnowany pałac króla Salomona? Trzej Mędrcy przybyli ze wschodu na dziwacznie wyglądających wielbłądach – Willmann nigdy takich zwierząt nie widział, wobec tego namalował je tak jak sobie wyobrażał - z końskimi łbami na wydłużonych szyjach .
Królowie składają Jezusowi tradycyjne dary, a poza nimi także kosze z tkaninami (oznaka bogactwa dla prostych tkaczy z Krzeszowa i okolic). Cała scena ma miejsce wśród śląskiej roślinności i skalnych urwisk… Na sklepieniu prezbiterium namalowano fresk „Chwała Niebios” z adoracją Trójcy Świętej przez anioły.

Pora na cykl poświęcony św. Józefowi, czyli „Radości św. Józefa” oraz „Smutki św. Józefa”. Tematykę obrazów zlecił Willmannowi opat Bernard Rossa, który widział podobne dzieła w klasztorze Lilienfeld.

„Zaślubiny Maryi z Józefem”





"Zasmucenie św. Józefa macierzyństwem Maryi"



„Anioł objaśnia św. Józefowi tajemnicę macierzyństwa Maryi”



„ Poszukiwanie noclegu w Betlejem” – jako karczmarza Willmann sportretował samego siebie. Mistrz lubił zaglądać do kielicha, sporo więc czasu spędzał w miejscowej karczmie. Ponoć gdy opat zagroził, iż zamknie go w kościele, aż dokończy pracę, Willmann powiedział: „Dobrze, ale ja i tak będę w gospodzie!”. Tak się stało - namalował siebie jako oberżystą, który wygania Świętą Rodzinę.



„Boże Narodzenie”



„Pokłon pasterzy”



„Obrzezanie Dzieciątka Jezus” – tu też widzimy Willmanna jako jednego z obserwatorów obrzezania dzieciątka. Jeden z mnichów, który ponoć szczególnie zaszedł malarzowi za skórę (ten w głębi w okularach, jakich czasy Narodzenia Pańskiego nie znały) został przedstawiony jako Żyd kontrolujący zabieg obrzezania.