dalmacionizmy-ciekawa sprawa

Mam nadzieję,że nie powtarzam tematu.
Może stworzymy zbiór wyrazów występujących w tym regionie, wiem, że Dalmatincy maja swój język od pokoleń, sama widziałam na półce u mojej przyszłej teściowej słownik języka dalmatyńskiego(italianizmy, germanizmy, naleciałości z j.tureckiego). Wiadomo,że w HR każda wyspa, wioska czy miasto mają swoje słownictwo i dialekt, mieszkaniec ZG niejednokrotnie ma problemy ze zrozumieniem mieszkańca Dalmacji(słyszalam na własne uszy). Mamy też wielu wiarygodnych informatorów po tamtej stronie, wierzę,że będą w tym temacie znaczącym głosem.
Te ,które ja znam i podsłyszałam:
1. mudantine- kąpielówki
2. manistra- makaron
3. arija- powietrze
4. dżardin - park
5 szugama - ręcznik
6 lancun - prześcieradło
7 gariful - kwiat
8 pijat - talerz
9 wijaż- rejs
10. kaleta - kamienna uliczka
11 besida - opowiadanie
12 szkura - okiennica
13 szpigeta- sznurówka
koczeta- tapczan
kużina - kuchnia
szporet - piekarnik
szteker- gniadzko, kontakt
gratakaża- tarka
arivati - wyjeżdżać
obid - obiad
cukar- cukier
portun- brama
frajava- zabawa, impra
grintati-marudzić
gradela- gril
ponistra-okno
ćaća- ojciec
tovar- osioł
moviti se- ruszać sie
tava- patelnia
plafon - sufit

Lepiej powiedzieć, italianizmy niż dalmacijanizmy.
Przykłady w języku polskim:
parasol-parasole
cmentarz-cimitero
pantofel-pantofola
pedał-pedale
gust-gusto

a teras kochana Iwonko ze by ci sie z prziszla tesciowa lepiej zylo wnosze kilka poprawek do twego slownika
mudantine-to nie tilko kapielowki ale ogulnie gaće bielizna
szugaman-recznik
gariful-gozdzik (kwiat rzeczewiscie)
Szteker-jest slowo kture sie uzywa i w polsce na Slazku, a nawet Zaglebiu
arivat-przijechac
tak jezeli tesciowej powiesz ze nie musi ariwac od was to ona moze biedny pomislec ze bronisz jej przijechac do syna a wtedy bendziesz miala prawdziwa teszciowa-svekrve

..przepraszam mialo bic Ilonko

Ale fajniutki temacik
Ja dorzucę moje niewątpliwie ulubione "dalmatyńskie słówko", które zawsze poprawia mi humor.
czasownik / glagol:
ćapati - łapać, załapywać, chwytać, itp. z przeróżnymi prefiksami

Pozdrawiam

Leon napisał(a):..przepraszam mialo bic Ilonko

Drogi Leonku!
szczerze dziękuję za poprawki ale w takim razie zawalił nauczyciel a nie ja
ale i ty trochę mnie zawiodłeś bo nie podzieliłeś się wiedzą zbytnio...daj trochę od siebie i podaj kilka przykładów,kolekcjonuję je!
namiętnie szperam w piosenkach Dragojevica bo właśnie tam jescze spotkać można ten stary dalmatinski dialekt, fascynują mnie takie słowa.
Leon, zrób to dla mnie i podaj kilka przykładów.
z góry hvala!!

Jeszcze coś z "ćapati" związanego...
kolejne słówko, które zawsze wywoła uśmiech na mojej twarzy:

ćapadur - słowo określające narzędzie do obróbki kamienia...
choć najprawdopodobniej (w zależności od miejsca w Dalmacji) oznaczać może jeszcze coś innego (może nawet nie jedno).
Pewnie jak ćapati (pl odpowiednik, podobnie zresztą brzmiący: zczapić, capnąć) ma zarówno dosłowne jak i "metaforyczne" znaczenia.

A TU coś dla Ilony.
Pozdrawiam serdecznie

Katarzyna Głydziak Bojić napisał(a):Jeszcze coś z "ćapati" związanego...
kolejne słówko, które zawsze wywoła uśmiech na mojej twarzy:

ćapadur - słowo określające narzędzie do obróbki kamienia...
choć najprawdopodobniej (w zależności od miejsca w Dalmacji) oznaczać może jeszcze coś innego (może nawet nie jedno).
Pewnie jak ćapati (pl odpowiednik, podobnie zresztą brzmiący: zczapić, capnąć) ma zarówno dosłowne jak i "metaforyczne" znaczenia.

A TU coś dla Ilony.
Pozdrawiam serdecznie

Katice!!!
jesteś wielka wiesz?? chyba wiesz, bardzo,bardzo ci dziękuję,wielka rzecz
ponawiam zaproszenieod splitskiego teatru,lokum masz i to nie byle gdzie,bo za samymi plecami Grgura Ninskiego.
a oto jeszcze parę moich, choć nie znam znaczenia wszystkich zbyt dobrze:
kredenca
skafetin
kacacol
grdelin-słowik.kanarek
kanistar
bazadur
ozeg
soldi-kaska
kampanel
Kasiu, Leonie- malo pomóżcie

kredenca - kredens

škafetin - hr ladica -szuflada

kacacol- udało mi się wykopaćTU
alat za ukucavanje glava čavli ispod površine drveta czyli narzędzie do wbijania gwoździ pod powierzchnią drewna
( moja kobieca wyobrażnia tak daleko nie sięga )

gardelin-Carduelis carduelis; hr češljugar czyli szczygieł

kanistar - hr kanta za gorivo czyli kanister

šoldi -"kaska"

kampanel/kampanil/kampanela - dzwonnica wolnostojąca (campanila)

Pozdrówki

pošada-noz
šporak-brudni
molat-poluzowac
prova-dzob statku
mareta-falowanie morza
gropi-wezli
škovace-smeće
škowaciera-zmiotka
dentiera-proteza z sztucznim uzebieniem
terina-miska
maca-cieszki mlotek
žurnata-dniowka
trafika-kiosk
šempian-zakrencony
ubit oko-zabic oko, kimnac sie popoudniu w czasie siesti
mul-molo
lažina-wodorosti
berekin - taki figo fago gosc bećar jajcarz
škapulati - uratowac sie
trapula - plapka
cukun - glupek
debul - slab przez chorobe
fumada - stan podekscitowania czasamy goranczka
atroke - wlasnie
garbun - wegiel
kućarin - mala wyzszka do kaw
mandrilo - newichowany gosc, zazwiczaj tak pogardnie naziwaja ludzi ze Splitu
vida - szruba
zalampati - blask piorunow
pirja-lejek
bruškin-szczotka
maštilo-miska do prania ubranj
lavandin-zlew
tunja-zylka do lowienya ryb
kacavida-srubokrent
kanavaca-scierka
štraca-scierka najgorsza do podlogy
bocun-butelka ze szkla
domijana- szklane naczinie na wino
bićerin -kiliszek
likar-lekarz
likarija-lekarstwo
fibra-garanczka
škare-noziczky
.....

IlonaNowa napisał(a):szkura - okiennica

škuro - ciemno (nasi gazdowie z kampu tak mówią, chociaż to nie Dalmacja tylko Kvarner)
buža = rupa (dziura), śmiali się z naszego słowa "burza"

Leon napisał(a):szugaman-recznik

to już 3 słowo na ręcznik jakie poznałem, jest normalny słowiański ručnik i bośniacko-turecki peškir...

zawodowiec napisał(a):

IlonaNowa napisał(a):szkura - okiennica

škuro - ciemno (nasi gazdowie z kampu tak mówią, chociaż to nie Dalmacja tylko Kvarner)

I svitli, svitli jedan prozor kraj đardina
A iza škura još korde zvone
I jeca, jeca ona ista mandolina
"kasna je ura" - mater ga zove


Przypomniało mi się...


I przy okazji...
Może TO też się komuś przyda. Kiedyś gdzieś pewnie było podawane, ale to już z tysiąc lat temu i nie wiadomo gdzie.

Pozdrav
Jola

jagoda = borovnica
truskawka = jagoda

Popiel napisał(a):jagoda = borovnica
truskawka = jagoda

Być może Cię rozczaruję, ale to nie tylko w Dalmacji... To i w standardowym języku chrorwackim tak jest...
Pozdrawiam

Katarzyna Głydziak Bojić napisał(a):... To i w standardowym języku chrorwackim tak jest...

Ok, ale podoba mi się ten przykład, mogący wywołać czasem małe niezrozumienie i wstawiłem go tu, jako też do słownika.