Chorwackie groby w Polsce

Nadszedł listopadowy czas. Wielu z nas odwiedza groby bliskich i znajomych. Mniej liczni zatrzymują się przy mogiłach narodowych bohaterów ... .
W Galicji Zachodniej w latach 1915 - 1918 zbudowano ok. 400 cmentarzy wojennych, na których pochowano poległych na froncie toczącej się wówczas Wielkiej Wojny żołnierzy armii austro - węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej. Obok Niemców, Rosjan, Węgrów, Czechów, Polaków, Ukraińców, Rusinów, Słowaków i innych leżą na nich Chorwaci.
Jako poddani Najjaśniejszego Pana wspólnie z Serbami stanowili w jego wojsku szóstą co do wielkości nację, zasilając je liczbą ok. 10000 osób. Byli żołnierzami zarówno cesarskiej i królewskiej armii czynnej, cesarsko - królewskiej obrony krajowej (Landwehr), jak i królewsko - węgierskiej obrony krajowej (Honved). Za Chorwata uważał się jeden ze słynnych dowódców w I wojnie światowej - Svetozar Borojevic ("Lew z Soczy"). Oddziały, których zasadniczy trzon osobowy stanowili Chorwaci kierowane były głównie do akcji przeciwko Serbom i Włochom, walczyli w nich z dużym męstwem i zawziętością. Udział żołnierzy narodowości chorwackiej w walkach na froncie wschodnim był skromniejszy, jednostki o "chorwackim składzie" wysyłano tu w momentach szczególnego zagrożenia, a chorwackim rekrutem uzupełniano przetrzebione stany osobowe. Zapewne istotny liczbowo był udział Chorwatów pochodzących z Bośni - Hercegowiny w walczących w Galicji Bośniacko - Hercegowińskich Pułkach Piechoty. Na froncie rosyjskim Chorwaci walczyli bez szczególnej motywacji, nierzadko dezerterując lub oddając się w ręce wroga. Podobnie jak w przypadku żołnierzy innych narodowości również wśród nich śmierć zebrała obfite żniwo. Mogiły Chorwatów znajdują się w Polsce na wspomnianych cmentarzach, choć ich zlokalizowanie nie jest proste, a w większości przypadków wręcz niemożliwe. Polegli żołnierze z Bośniacko - Hercegowińskich Pułków Piechoty zostali pochowani w Sękowej, Grybowie, Dąbrówce Sczepanowskiej, Tarnowie - Chyszowie, Jodłowej, Otfinowie, Szczurowej, Brzesku, Zakrzowie, Czchowie, Nowym Sączu, Marcinkowicach. Słowiańskie nazwiska na tablicach nagrobnych oraz skróty oznaczające nazwy jednostek16 P.P.HORW., 9 P.P.HORW., 3 B.S. 16 P.P.HORW znajdujemy na cmentarzu nr 118 w Staszkówce (foto poniżej).



Bawiąc się wspomnieniami z wakacji w Chorwacji i planując kolejne wyjazdy, poświęćmy parę sekund refleksji tym, którzy polegli z dala od swojej pięknej ojczyzny ... .

"Wszystko ma swój czas
I jest wyznaczona godzina
Na wszystkie sprawy pod niebem
Jest czas rodzenia i czas umierania
Czas sadzenia i czas wyrywania
Tego co zasadzono
Czas zabijania i czas leczenia
Czas burzenia i czas budowania
Czas płaczu i czas śmiechu
Czas zawodzenia i czas pląsów
Czas rzucania kamieni i czas ich zbierania
Czas szukania i czas tracenia
Czas zachowania i czas wyrzucania
Czas rozdzierania i czas zszywania
Czas milczenia i czas mówienia
Czas miłowania i czas nienawiści
Czas wojny, czas pokoju
I czas, i czas..."

Requiem aeternam dona eis, Domine
Et lux perpetua luceat eis

wybrałeś właściwy czas...

Chylę czoła kolego. Kilka z tych cmentarzy znam, szczególnie w Szczurowej, gdzie byłem podczas zbierania materiałów o Cyganach (w czasie wojny odbyła się tam egzekucja ok. 50 Romów), ale szczerze mówiąc nie zwróciłem uwagi na te nazwiska. Niestety, w owych czasach Chorwacja wogóle mnie nie interesowała

krassus
łebski gościu jesteś , nie mógłbys pisać ...częściej ?
s3

Kras:)). Tak sie składa, że w czasie Swiąt Bożego Narodzenia będę w Grybowie. Wesele!!!!. Imprezka rozpoczyna sie o 15 , więc wcześniej napewno znajde czas, pomaszeruje pójdę na cmentarz i poszukam tych grobów. Pewno i świeczkę zapalę. Dobra informacja.

http://www.cmentarze.gorlice.net.pl/Dabrowa/okreg7.htm
http://members.lycos.co.uk/wielkawojna/ ... der=dodany
http://www.wsd.tarnow.pl/gazety/gosc/ar ... 9/art1.php

Zos,
proponuję abyś poszła tam po weselu....na imprezach świetnie się bawisz, będąc w dobrym nastroju )))....a na kacu to i na smętarz można iść
Pzdr

....krassus witaj...
prawdopodobnie pod kturomsz z tych mogil lezi moj pradziadek ojciec ojca mego ojca. W czasie pierwszej wojni zostal wzienti jako w pluk piechoti i pochodzil z Hercegowiny. Jake jego losy bily nie wiem i jest malo informacji o tym ale wiem ze zginal w Galicji.
Apropos chorwatow na Ruskim wshodzie i dezercji zgadza sie. Nawet slini Tito bil na I wojnie swiatowe. Niby bil wzienty do niewoli ale tam sie szibko zaklimatizowal i ozenil z Rosjankom z ktora ma sina. Z tej wsi teras nie wiem jak sie naziwala wijechal do Moskwi. Tam troche pozyl zlapal bakcila "komuni" i wrucil do Chorwacji ow wczesnego krulewstwa SHS.

Witaj, Leonie. Bardzo poplątane były wojenne losy ... . Mój dziadek - mieszkaniec galicyjskiej wioski - w czasie pierwszej wojny jako kilkunastoletni chłopak został wcielony do armii, walczył na froncie włoskim, przeżył.
Odnośnie cmentarzy wojennych w Galicji - Austriacy sporządzili dość solidną ewidencję poległych (zwłaszcza żołnierzy z armii własnej i niemieckiej) znana jest większość nazwisk i miejsca pochówku (raczej cmentarz - nie konkretna mogiła). Powstaje nawet dzieło autorstwa Jerzego J.P. Drogomira pt. "Polegli w Galicji Zachodniej 1914 - 1915". Pierwszy tom wydano w 1999 r., drugi w 2002, trzeci w przygotowaniu.

w latach 1999-2003 pracowalem dla fundacji Pamiec z Warszawy i odpowiedzialny bylem za nadzorowanie prac ekshumacyjnych na terenie Polski z okresu II wojny swiatowej i dysponujac czesto listami zabitych zolnierzy napotkalem kilka razy na nazwiska brzmiace znajomo chorwacko z tego co pamietam udalo nam sie zidentyfikowac kilku z tych zolniezry i oile dobrze pamietam spoczywaj na cmentarzu wojennnym zolnierzy niemieckich w Mlawie

jacek gryczewski napisał(a):w latach 1999-2003 pracowalem dla fundacji Pamiec z Warszawy i odpowiedzialny bylem za nadzorowanie prac ekshumacyjnych na terenie Polski z okresu II wojny swiatowej i dysponujac czesto listami zabitych zolnierzy napotkalem kilka razy na nazwiska brzmiace znajomo chorwacko z tego co pamietam udalo nam sie zidentyfikowac kilku z tych zolniezry i oile dobrze pamietam spoczywaj na cmentarzu wojennnym zolnierzy niemieckich w Mlawie

Jeśli chodzi o II wojną światową to doszukałem się ,ze Chorwaci służyli ochotniczo w hitlerowskich jednostkach Waffen SS,pewno stąd te nazwiska.

Wydaje mi się Jacku, iż brzmienie nazwisk to zbyt wątłe przesłanki, by budować na nich przypuszczenia co do narodowości (moje nazwisko - w zależności od pisowni - może uchodzić za autochtoniczne w dużej części krajów słowiańskich, a pewnie i za rodowitego Litwina mógłbym robić). Z drugiej strony sporo żołnierzy chorwackich brało udział w wojnie na froncie wschodnim, walcząc przeciwko "serbofilskiej Rosji" w tzw. formacjach legionistów (Hrvatska Legija). Pierwsze oddziały (369 pułk) sformowano w 1941 r. Żołnierze, mimo iż byli wojskiem Niezależnego Państwa Chorwackiego, nosili niemieckie umundurowanie, a tylko na hełmie i naramiennikach mieli chorwacki herb. Uczestniczyli w działaniach operacyjnych w ramach 17 niemieckiej armii, m. in. w bitwie pod Stalingradem, gdzie prawie wszyscy polegli. W latach 1942 - 1943 utworzono i skierowano na front wschodni kolejne chorwackie jednostki legionistów - Czarcią Dywizję, Błękitną Dywizję i Tygrysią Dywizję. Jaki był dalszy ich los? Dokładnie nie wiem. Prawdopodobnie wykrwawiły się doszczętnie w walkach za nie swoją sprawę. Być może walczyły również na terenach należących dzisiaj do Polski, znacząc szlak bojowy poległymi.
Jeszcze nawiązanie do cmentarzy galicyjskich - powstały, i po dziś dzień w większości istnieją, jako przykład wyjątkowego w dziejach, równego potraktowania poległych, bez względu na stronę, po której walczyli i sposób, w jaki polegli. Leżą na nich żołnierze wszystkich walczących armii - zwycięzcy obok pokonanych. Jakże inaczej było w trakcie i po kolejnej ze światowych wojen - co m. in. Ty Jacku, wykonując pracę dla fundacji, prostowałeś.

Czyli Krassusie ,Chorwaci w SS nie służyli?

http://wilk.wpk.p.lodz.pl/~whatfor/waffen_ss_2.htm
13 Dywizja ,,Handschar'' i 23 Dywizja ,,Kama""
Dywizja Chorwacka SS została rozwiązana w 1944 roku ,a jej pozostałości włczone do 23 Ochotniczej Dywizji Grenadierów Pancernych
SS,,Nederland"

Co prawda nie ma to nic wspólnego z tematem wątku, ale niech będzie - napiszę o "chorwackich" SS-manach (cudzysłów nieprzypadkowy).

W porządku chronologicznym:
7. Ochotnicza Dywizja Górska SS "Prinz Eugen" [7. SS-Freiwilligen-Gebirgs-Division "Prinz Eugen"] została utworzona w marcu 1942 roku. Początkowo miała być złożona z Niemców z Banatu, Chorwacji i Siedmiogrodu. W październiku 1942 dywizję skierowano do walki z partyzantką w byłej Jugosławii. Ze względu na niewystarczającą liczbę ochotników jednostkę uzupełniano z poboru i dodano do niej volksdeutschów z Serbii, Rumunii, Węgier i Chorwacji. Przeznaczona od początku do zadań tyłowych nie była najlepiej wyposażona. Przez całą swoją "karierę" zajmowała się zwalczaniem partyzantki. W październiku 1944 dywizja zetknęła się z Armią Czerwoną, której stawiała czoła do maja 1945. Skapitulowała w Słowenii. Większość tych, którzy się poddali została zamordowana od razu lub zmarła w obozach pracy
13. Dywizja Górska SS (1. chorwacka) "Handschar" [13. Waffen-Gebirgs Division der SS "Handschar" (kroatische Nr 1) ]powstała wiosną 1943 roku, jako pierwsza niearyjska dywizja Waffen-SS. Jej żołnierzami byli bośniaccy muzułmanie - obywatele proniemieckiego państwa chorwackiego. Uznając muzułmańskość dywizji Himmler zgodził się na noszenie przez jej żołnierzy fezów, praktyki religijne oraz islamską dietę (sic!). Od lipca 1943 do lutego 1944 roku dywizja przebywała na szkoleniu we Francji, gdzie doszło do konfliktu z niemieckimi instruktorami i buntu, w trakcie którego doszło do zlinczowania najbardziej dających się we znaki niemieckich podoficerów. Reakcja Himmlera była szybka i bezwzględna dla obu stron. Prowodyrów buntu rozstrzelano, 800 muzułmanów skierowano do obozu koncentracyjnego Neuengamme lub jako przymusowych robotników do organizacji Todta, a zdegradowana kadra obozu szkoleniowego w komplecie trafiła na front wschodni. Po powrocie do Jugosławii dywizja zajęła się działaniami przeciwpartyzanckimi. W październiku w obliczu fali dezercji (zbliżanie się Armii Czerwonej ostudziło zapał muzułmańskich SS-manów) jednostkę rozwiązano. Wielu dezerterów przyłączyło się do oddziałów Tity. Część żołnierzy dywizji walczyła jednak aż do maja 1945 roku w grupie bojowej "Hanke" i w Niemczech poddała się Brytyjczykom, którzy wydali ich Jugosławii.
23. Dywizja Górska SS (2. chorwacka) "Kama" [22. Waffen-Gebirgs-Division der SS "Kama" (kroatische Nr.2) ] zaczęła swój krótki żywot 10 czerwca 1944 roku. Formowanie tej bośniackiej dywizji rozpoczęto w Slawonii, potem kontynuowano w Wojwodinie. Transfer kadry z istniejących jednostek i rekrutacja nowych ochotników przebiegały oporniej niż w przypadku "Handżaru". Do września zgromadzono niespełna 4 tys. żołnierzy i oficerów (z planowanych 19 tys.). Bośniacy coraz mniej wierzyli w niemieckie zwycięstwo, a potęgował to zbliżający się sowiecki front. Jednostkę rozwiązano już we wrześniu tego samego roku z powodu braku kadr i niskiego morale. Ochotników którzy nie zdezerterowali, włączono do 23. Ochotniczej Dywizji Grenadierów Pancernych SS.
IX Korpus Górski SS (chorwacki) Utworzony 29 maja 1944r, m. in. częściowo z żołnierzy dywizji "Handschar", która właśnie przechodziła reorganizację. Zniszczony w oblężonym Budapeszcie w lutym 1945r.

To pokrótce tyle. Uważny (niestety przynudzam okrutnie) Czytelnik zapewne bez trudu skonstatował, iż mimo występowania w nazwach trzech z czterech wymienionych jednostek przymiotnika "chorwacka" ("chorwacki"), w istocie żadna z nich nie miała chorwackiego charakteru. Złożone były z muzułmańskich mieszkańców Bośni, volksdeutschów z Chorwacji, Węgier, Serbii, kadra oficerska była zaś wyłącznie niemiecka. Zapewne w jakiejś niewielkiej liczbie żołnierzami byli w nich również rdzenni Chorwaci, ale oddziały nazwano "chorwackimi" dlatego, iż formowano je na terenie Niezależnego Państwa Chorwackiego, z obywateli (faktycznie niechorwackich) tegoż. Różnice między jednostkami cudzoziemskimi Waffen SS (w rzeczywistości "w służbie Waffen SS") a np. osławioną "Leibstandarte SS - Adolf Hitler" to temat na oddzielny wykład.
Warto wspomnieć o jeszcze jednym - w/w dywizje i korpus nigdy nie walczyły na ziemiach polskich. Dywizja Handżar bezpośrednio po wspomnianym buncie, a przed skierowaniem do walki była szkolona w Świętoszowie na Dolnym Śląsku (ówczesny Neuhammer).