napisał(a) AndrzejJ. » 30.10.2011 18:35
Dla Serbistów.
Nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego ukazał się wybór współczesnych dramatów serbskich pt. "Serbska ruletka". Znalazło się w nim 9 tekstów 9 autorów.
Serbska ruletka to wybór współczesnych dramatów serbskich. Znalazło się w nim 9 tekstów 9 autorów w następującej kolejności: w tomie pierwszym: Svetislav Basara Dolce vita; Miroljub Nedović Kraina ciemności; Mirijana Ojdanić Ślad ludzkich zębów; Nebojša Romčević Karolina Neuber; w tomie drugim: Goran Marković Willa Sachino; Milena Marković Statek dla lalek; Milena Minja Bogavac Czerwona. Seks i konsekwencje; Marija Karaklajić Twarz ze szkła; Maja Pelević Może jesteśmy Myszką Miki.
Wszystkie utwory powstały po 1995 roku i żaden z nich nie był wcześniej ani w Polsce wydany, ani na język polski przetłumaczony. W wyborze uwzględniono zarówno teksty autorów średniego pokolenia, tych o ugruntowanej już pozycji, jak i młodych twórców, czasem zaledwie przed kilkoma laty debiutujących, ale już zauważonych i docenianych, teksty zróżnicowane tematycznie i gatunkowo. Ich autorzy nie są bynajmniej dla polskiego odbiorcy zupełnie anonimowi, trudno bowiem nie rozpoznać chociażby w osobach Gorana Markovicia, Svetislava Basary czy Mileny Marković artystów o międzynarodowej sławie. Wybrane dramaty to sztuki znane w Serbii, ale często też już poza jej granicami, nagradzane, zarówno za tekst, jak i za jego realizację sceniczną, na licznych festiwalach i konkursach teatralnych.
W dramacie serbskim końca XX i początku XXI wieku dokonują się liczne przeobrażenia - zarówno na płaszczyźnie ideowo-światopoglądowej, jak i formalnej. Podobnie jak w innych krajach, sprawcami tych przemian są w głównej mierze młodzi serbscy dramatopisarze, których debiuty przypadają właśnie na drugą połowę lat dziewięćdziesiątych bądź na pierwszą dekadę XXI wieku. Tę "nową falę", inicjującą szereg istotnych transformacji w dramacie i zarazem w teatrze serbskim, określaną najczęściej po prostu terminem nowy dramat, reprezentują przede wszystkim przedstawiciele młodego pokolenia. Z uwagi zarówno na dobór tematów, jak i środków stosowanych do opisu rzeczywistości, najnowsza serbska dramaturgia, a przynajmniej pewien jej nurt - podobnie jak w przypadku "młodych gniewnych" polskiej sceny teatralnej - porównywana bywa (choć w miarę upływu lat z coraz mniejszą częstotliwością) z brytyjskim teatrem in-yer-face i jego przedstawicielami, określanymi mianem neobrutalistów lub rzadziej nowych naturalistów albo nazywanymi dosadnie reprezentantami teatru krwi i spermy.
Najnowsza twórczość skoncentrowana jest na wybranych fragmentach rzeczywistości i teraźniejszości (świat przedstawiony nowego dramatu jest bowiem bardzo często w dalszym ciągu światem nielinearnym, fragmentarycznym, "popękanym"; tę jakość osiąga między innymi dzięki środkom bliskim, ale nie zawsze całkowicie przyporządkowanym poetyce postmodernistycznej), wrażliwa na zjawiska dnia codziennego, bieżące wydarzenia społeczne i polityczne, ale najczęściej niezaangażowana ani politycznie, ani ideologicznie.
Bohaterowie wybranych dramatów to w przeważającej mierze ludzie początku XXI wieku, będący świadkami spektakularnego postępu technicznego i gospodarczego, ale zarazem upadku wszelkich wartości i rozpadu więzi międzyludzkich (z wyjątkiem dramatów Karolina Neuber i Villa Sachino, nawiązujących do konkretnych postaci historycznych i ich losów). Bohaterowie tekstów Bogavac, Marković, Pelević, Karaklajić, Nedovicia, Ojdanić miotają się między tym, czego pragną, a tym, co jest im dane, a przeważnie - narzucone. Zadają sobie wiele pytań, z których najważniejsze brzmi: jak żyć? Czy żyć tu i teraz, w danej chwili, która za moment przeminie, i nie zwracać uwagi na konsekwencje swoich decyzji, czy może odwrotnie - inwentaryzować wspomnienia, wracać do nich i karmić się nimi? Próbują ustalić nowy porządek rzeczy, który został zachwiany. Autorzy nie chcą jednak pouczać ani polemizować - przedstawiają swoją wizję rzeczywistości w sposób, który nie pozostawia czytelnika obojętnym. Często trudny i kontrowersyjny temat staje się główną osią tekstu - tak jest w utworze Czerwona, seks i konsekwencje. Bogavac porusza tu temat aborcji w Serbii - przerażające statystyki oraz niezwykła kreacja bohaterki (bohaterek?) stają się punktem wyjścia rozważań na temat sytuacji i roli współczesnej kobiety.
Miroljub Nedović w dramacie Kraina ciemności koncentruje uwagę na temacie przemocy, konkretnie zaś - na temacie wojny i jej skutkach: fizycznym i psychicznym kalectwie jej uczestników. Wplatając w tekst historię dwójki dramatopisarzy, próbujących stworzyć "dramat o wojnie", zwraca uwagę na sam problem pisania o wojnie. Zadaje kontrowersyjne pytania: czy wojna (zarówno ta jugosłowiańska, z lat dziewięćdziesiątych XX wieku, jak zresztą każda inna) nadal jest tematem "gorącym", czy może już się "przyjadła"? Czy można jeszcze na niej zarobić, a jeśli tak, to ile i jak szybko?
Celem najnowszego dramatu serbskiego wydaje się ukazanie procesów zachodzących "tu i teraz" - we współczesnej Serbii, ale też jednak "wszędzie", z nadzieją że mimo wszystko nie "zawsze" i nie "na zawsze". Wizja zresztą nie jest do końca pesymistyczna, pozostaje nadzieja i chęć walki, coraz częściej widoczna w wymownych zakończeniach dramatów. Bohaterowie - "świadkowie przemian", "doświadczeni bólem", mimo traumatycznych doznań i poczucia braku pewności jutra, podejmują walkę, próbują żyć, szukając własnej, jednostkowej tożsamości, nie chcą być jedynie biernymi obserwatorami otaczającej ich rzeczywistości. Bolesna diagnoza czasów ukazana (wykrzyczana) w nowej dramaturgii to może zatem nie requiem dla świata, ale polifoniczny protest song, w którym nie brak wyjątkowych solistów, mimo że nie wszystkie głosy harmonijnie z sobą współbrzmią.
.png "Globtroter")
).png "Croentuzjasta")
.png "Rezydent")
.png "Odkrywca")
a što samo srpski i hrvatski? A gdje ti je crnogorski i bosanski? .png "Moderator globalny")
)
